«Είδα με απορία την αδυναμία της αυτοκρατορίας των Οθωμανών.  Αυτός ο ασθενής κορμός δεν υποστηρίζεται από ένα καθεστώς ήπιο και απαλό, μα από βίαιες θεραπείες που το εξαντλούν και το υπονομεύουν ακατάπαυστα».

H γνώμη του Montesquieu βασίζεται, μεταξύ άλλων,  στις διηγήσεις ταξιδευτών της εποχής του όπως οι  Chardin, Tavernier ή ακόμη ο Τournefort.  Επιχειρεί, στα Περσικά γράμματα, μία σύνθεση αυτών των εξαιρετικής ακρίβειας πληροφοριών, για να δώσει μία πραγματική εικόνα της κατάστασης στην Ανατολία.  Εμμέσως δε, δεν παραλείπει να μας πληροφορήσει για τη γνώμη της Ευρώπης.

«Οι πασάδες που δεν κατέχουν τις θέσεις εργασίας τους παρά μόνον με τη δύναμη του χρήματος, εισβάλλουν καταστροφείς στις επαρχίες και τις λεηλατούν ως κατακτημένες χώρες.  Μια ιταμή  πολιτοφυλακή δεν υπόκειται παρά μόνον στις ιδιοτροπίες της.  Τα μέρη είναι παροπλισμένα, οι πόλεις ερημωμένες, η ύπαιθρος ακατοίκητη, η καλλιέργεια των εδαφών και το εμπόριο ολοσχερώς εγκαταλελημένα.»

Αυτό το καθεστώς υπό κατάρρευσιν, που περιγράφει ο Montesquieu, καταδεικνύει στοιχεία της νοοτροπίας της ανατολής.  Ακόμη και αν η ισχύς είναι φαινομενικά καθολική, όπως το προτείνει η Οθωμανική Αυτοκρατορία, είναι οι τοπικές δομές που έχουν αυτό που θα ονομάζαμε στην εποχή μας τον έλεγχο της κατάστασης.  Μόνον που η κατάσταση τούτη είναι, πολύ απλά, αναρχική και οι χαρακτηρισμοί του Montesquieu είναι επαρκώς σαφείς για να μην  έχουμε να σχολιάσουμε περαιτέρω.

«Η ατιμωρησία βασιλεύει σ’ αυτή τη σοβαρή κυβέρνηση:  οι χριστιανοί που καλλιεργούν τα εδάφη, οι εβραίοι που σηκώνουν τους φόρους είναι εκτεθημένοι σε χιλιάδες βιαιότητες.»

Η παρατήρηση τούτη σχετικά με τους τοπικούς πληθυσμούς δεν κάνει τίποτ’ άλλο από το να ενισχύει την προηγούμενη ως προς τους όρους.  Έχουμε την εντύπωση πως η αυτοκρατορία αντιμετωπίζεται από το εσωτερικό ως ένας βίαιος εχθρός όπου όλα επιτρέπονται.  Όπως και τα εδάφη, οι άνθρωποι βρίσκονται στο έλεος της βαρβαρότητας ακόμη και αν αυτή δεν είναι ένας συνηθισμένος εισβολέας.  Εν τέλει, είναι ουσιώδες να αντιληφθούμε πως όλα τα απαραίτητα στοιχεία για μια καταστολή που θα μπορούσε να μετατραπεί σε σφαγή κι έπειτα σε γενοκτονία, είχαν ήδη τεθεί στα 1711!  Δεν είναι παρά μόνον η απουσία αποτελεσματικής υποδομής που έχει καθυστερήσει την έναρξη της γενοκτονίας.

«Η ιδιοκτησία των εδαφών είναι αβέβαιη και επομένως o ζήλος για να τους δώσουν αξία επιβραδύνεται:  δεν υπάρχει ούτε τίτλος, ούτε κτήση που αξίζει έναντι της ιδιοτροπίας αυτών που κυβερνούν …»

Η παρατήρηση τούτη είναι ιδιαίτερα σημαντική καθώς το περιβάλλον της Οθωμανικής αυτοκρατορίας είναι εντελώς σαφές σε ό,τι αφορά στο κτηματολόγιο.  Ακόμη σήμερα, στο πλαίσιο των ευρωπαϊκών προσφυγών, χρησιμοποιούμε το οθωμανικό κτηματολόγιο για να προκαλέσουμε καταδίκες της Τουρκίας από το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.  Τούτο  σημαίνει πως το κτηματολόγιο δεν ήταν παρά μία οντότητα de jure, μα όχι de facto.  Επί του πρακτέου, τα πάντα ήταν υπό αμφοσβήτησιν από την κυβέρνηση και ο πληθυσμός δεν μπορούσε εύκολα να σταθεροποιηθεί και αν το έκανε εις πείσμα όλων, ήταν με δικές του διακυβεύσεις και κινδύνους, διότι όπως αποδεικνύει η ιστορία, η βαρβαρότητα δεν είχε ουδένα όριο.