3278 - H αλλαγή αρμενο-εβραϊκής φάσης
Ν. Λυγερός
Μετάφραση από τα γαλλικά: Σάνη Καπράγκου
Η αλλαγή θέσης της εβραϊκής διασποράς των Ηνωμένων Εθνών δεν παρέλειψε να προκαλέσει επιπτώσεις στο ιστορικό σχέδιο. Πράγματι, ως συνέχεια τούτης της θετικής δήλωσης πάνω στο θέμα της αναγνώρισης της γενοκτονίας των Αρμενίων, κάποιοι ειδικοί άρχισαν να αποκαλύπτουν πηγές αναξιοποίητες ως τώρα, οι οποίες μαρτυρούν φρικαλεότητες διαπεπραγμένες εις βάρος του εβραϊκού πληθυσμού στην Οθωμανική Αυτοκρατορία. Ο πληθυσμός αυτός, που ήταν από τους φτωχότερους μη μουσουλμανικούς, πραγματικά δεν διεκδικούσε να κάνει αγωγή ανάκτησης για τη μη απόλαυση της περιουσίας. Το γεγονός αυτό χρησιμοποιήθηκε από την Τουρκία για να αναπτύξει την προπαγάνδα της σχετικά με τον φιλελεύθερο χαρακτήρα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Καθώς το κράτος του Ισραήλ επιμελώς απέφευγε να έχει έναν επί πλέον εχθρό στην περιοχή του, ο τακτικός συνδυασμός αυτών των απόψεων οδήγησε τους ερευνητές σε μια συγκεκριμένη μορφή ουδετερότητας σε σχέση με την Τουρκία. Το πρόβλημα, όπως πολύ εύστοχα το έθεσε ο Elie Wiesel, είναι πως η ουδετερότητα ποτέ δεν βρίσκεται στο πλευρό του θύματος. Και η Τουρκία εκμεταλλεύτηκε τούτο το ελεύθερο πεδίο όχι μόνον για να τοποθετήσει την προπαγάνδα της, μα και για να επικρίνει την αρμενική και την ελληνική υπόθεση, προβάλλοντας το εβραϊκό αντι-παράδειγμα, υπέρ της αδιαλλαξίας της. Η ιστορική, ωστόσο, εξέταση των διαβεβαιώσεών της καταδεικνύει την απουσία αντικειμενικού υποστρώματος. Τούτο ακριβώς έρχεται να επιβεβαιώσει τις νέες παλαιές πηγές που δεν είχαν αξιοποιηθεί από τα κέντρα ιστορικών ερευνών ή, για να είμαστε ακριβέστεροι, που δεν είχαν κυκλοφορήσει στο ευρύ κοινό. Η νέα τούτη πρόσβαση σε άμεσες πηγές που περιγράφουν με ακρίβεια τα γεγονότα και τις ενέργειες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας κατά των Εβραίων, αποτιμά εν τέλει την ιστορία αυτών των λησμονημένων, μέσα στα αρχεία, θυμάτων. Η νέα τούτη προσέγγιση επιτρέπει, επίσης, να αντιμετωπίσουμε με τρόπο περισσότερο στρατηγικό το πρόβλημα της αναγνώρισης της γενοκτονίας. Πράγματι, ακόμη και οι πλέον επιφυλακτικοί να εγείρουν απαιτήσεις ανάμεσα στους Αρμένιους για τη γενοκτονία και την αναγνώρισή της, δεν μπορούν πλέον να χρησιμοποιήσουν το πρόσχημα αυτών των εβραίων καθώς, εκ των πραγμάτων, δεν υπάρχει πια. Επί πλέον, είναι στο εξής δυνατόν να καθοριστεί ένα πραγματικό στρατηγικό μίγμα που δικαιώνει τις προσπάθειες των Αρμενίων, των Ελλήνων και των Εβραίων κατά της τουρκικής βαρβαρότητας και της απόπειρας να ολοκληρώσει τις γενοκτονίες της με μία γενοκτονία της μνήμης. Οφείλουμε προς το παρόν να ισχυροποιήσουμε τις πληροφορίες μας μ’ εκείνες των εβραϊκών αρχείων προκειμένου να αναδείξουμε τον συστηματικό χαρακτήρα της τουρκικής βαρβαρότητας. Στο πλαίσιο της γενοκτονίας των Αρμενίων, υπήρξαν θύματα έλληνες και εβραίοι που θα πρέπει να αξιοποιηθούν στο κατηγορητήριο κατά της Τουρκίας. Τη φορά τούτη, μπορούμε να αποδείξουμε με υποστηρικτικά στοιχεία ότι η γενοκτονία των Αρμενίων ανήκει σε μια καταστροφή ακόμη μεγαλύτερη, που αφορά σε ολόκληρο τον μη μουσουλμανικό πληθυσμό. Οι αναλύσεις μας των εργασιών τού Αλέξανδρου Καραθεοδωρή επί του μουσουλμανικού δικαίου αποκτούν στο εξής μιαν άλλη αξία. Πράγματι, η ενσωμάτωση των διαπραχθέντων φρικαλεοτήτων προς τους Εβραίους συνδέεται με την εφαρμογή θεμελίων και του μουσουλμανικού δικαίου που είναι πολύ ανεκτικό εν σχέσει με οποιαδήποτε πράξη εναντίον κάθε μη μουσουλμάνου. Δεν έχουμε πλέον, απλώς, μια αντιπαράθεση ανάμεσα σε χριστιανούς και μουσουλμάνους που αντιστοιχεί σε έναν θρησκευτικό πόλεμο. Η αντίθεση επιτελείται στη μουσουλμανικότητα με την άρνησή της. Και βρισκόμαστε μπροστά σε ένα είδος θρησκευτικού απολυταρχισμού. Που σημαίνει πόσο παράδοξη είναι η προσέγγισή μας για τον Κεμαλισμό, εφόσον αυτός ο τελευταίος με το πρόσχημα της αποκατάστασης της τάξης μέσα στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, μετά την παρέμβαση των Νεοτούρκων, υπερέβαινε κάθε καταβεβλημένη προσπάθεια ως το τέλος, για να προσδώσει συνοχή στο Τουρκικό Κράτος. Αυτό σημαίνει πως όλη η τουρκική δομή οικοδομήθηκε πάνω σε γενοκτονικές βάσεις. Και η σημερινή Τουρκία δεν είναι παρά μόνον το παιδί αυτής της γενοκτονίας. Τούτο εξηγεί τις δυσκολίες της αναγνώρισης της γενοκτονίας, μα και τον αντίκτυπο που πρόκειται να υποστεί η Τουρκία μετά την αλλαγή αρμενο-εβραϊκής φάση.