4606 - Το ανθρώπινο βλέμμα
Ν. Λυγερός
Μετάφραση από τα γαλλικά: Κάτια Ρωσσίδου
Η ιστορία της γενοκτονίας δεν είναι αυτοσκοπός, τουλάχιστον για το λαό των επιζώντων, και η διαδικασία διόρθωσης αποτελεί τη ζωντανή απόδειξη περί τούτου. Όσον αφορά στο πλαίσιο, αυτό είναι ξεκάθαρο, εφόσον το έγκλημα κατά της ανθρωπότητας δεν μπορεί να παραγραφεί. Ως εκ τούτου, η συμβολή του Raphaël Lemkin δεν περιορίζεται στη μελέτη της έννοιας της γενοκτονίας μέσα στο μηχανισμό του διεθνούς δικαίου. Η συμβολή αυτή αφορά επίσης την ίδια την ανθρωπότητα. Ανεξάρτητα από κάθε μηχανισμό δικαιοσύνης, η συνεισφορά του νομικού είναι προπαντός το ανθρώπινο βλέμμα. Μέσω του έργου του, το ανθρώπινο βλέμμα έχει πάρει διαστάσεις και είναι πλέον σε θέση να ενστερνιστεί την ιδέα της ανθρωπότητας. Το ανθρώπινο βλέμμα είναι φυσιολογικό στην ανθρώπινη κλίμακα. Αντιπροσωπεύει την ανθρώπινη πλευρά μας, αυτό το κομμάτι μνήμης το εγκλωβισμένο μέσα στη νοημοσύνη μας. Όμως σε τι συνίσταται η ανθρώπινη κλίμακα; Πώς να υποφέρουμε για περισσότερα από ένα εκατομμύριο άτομα; Στην ουσία, το έργο του Raphaël Lemkin ως νοητικό σχήμα αντιστοιχεί στην τυπική και νομική κωδικοποίηση της έννοιας του δίκαιου. Έχοντας επίγνωση της ανθρώπινης αδυναμίας να γίνουν όλοι δίκαιοι, ο Raphaël Lemkin θέλησε να δώσει στους ανθρώπους τη δυνατότητα να υπερβούν τα φυσικά τους όρια στο θέμα της αποδοχής του πόνου. Γι’ αυτόν το λόγο, δημιούργησε την έννοια της γενοκτονίας ως εργαλείο έτσι ώστε να σφυρηλατήσει το ανθρώπινο βλέμμα του καθενός. Δεν είναι πλέον απαραίτητο να διαθέτουμε όλα τα χαρακτηριστικά του δίκαιου για ν’ αγωνιστούμε εναντίον της άρνησης της γενοκτονίας. Αρκεί να χρησιμοποιήσουμε αυτόν το νομικό μηχανισμό για να κατορθώσουμε ν’ αγωνιστούμε για την αναγνώριση της γενοκτονίας. Με αυτόν τον τρόπο, κάθε άνθρωπος μπορεί πλέον να υποφέρει για περισσότερα από ένα εκατομμύριο άτομα χωρίς ωστόσο να το βιώνει κατ’ ανάγκη συνειδητά. Αυτή η αλλαγή φάσης δεν είναι ουσιαστική μόνο για τα θύματα και τους επιζώντες, αλλά επίσης κατά παράδοξο τρόπο, για τους δήμιους. Πράγματι οι δήμιοι, μέσα στο χρόνο, ενεργούσαν βάσει του γεγονότος ότι ο κόσμος δεν ήταν σε θέση να ενσκήψει με ανθρώπινο βλέμμα πάνω σ’ ένα έγκλημα κατά της ανθρωπότητας και ειδικά πάνω στη γενοκτονία. Βασίζονταν πάνω στην κοινωνία της λήθης και της αδιαφορίας για να υλοποιήσουν τα ειδεχθή τους εγκλήματα. Τώρα και στο εξής έχουν μπροστά τους μια δομή ικανή ν’ αντιμετωπίσει τη φρίκη των εγκλημάτων τους. Έστω κι αν ο κόσμος συνεχίζει να αδιαφορεί και να ξεχνά, υπάρχουν άνθρωποι – και όχι μόνο δίκαιοι – ικανοί να αγωνίζονται εναντίον των γενοκτόνων, διότι τώρα έχουν τα μέσα να το κάνουν. Έχουν το ανθρώπινο βλέμμα που είναι αναγκαίο για να φέρουν εις πέρας αυτόν τον αγώνα κατά της βαρβαρότητας. Να γιατί η συμβολή του Raphaël Lemkin είναι τόσο θεμελιώδης. Επιτρέπει τη μετάβαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε δικαιώματα της ανθρωπότητας.