7702 - Αλγοριθμικοί στοχασμοί περί των ΛΟΓΩΝ ΤΟΥ ΚΟMΦΟΥΚΙΟΥ
Ν. Λυγερός
Μετάφραση από τα γαλλικά: Σάνη Καπράγκου
Η οδός της Μεγάλης Σπουδής συνίσταται σε τρία πράγματα, τα οποία είναι το να κάνεις να λάμπουν εντός σου οι υπέρλαμπρες αρετές που η φύση τοποθέτησε μέσα στην ψυχή του καθενός, το να αναγεννάς τους άλλους, και το να προσηλώνεσαι με τελικό σκοπό την υψηλότερη τελειότητα.
Το τριπλό όραμα της σκέψης του Κομφούκιου δεν είναι συμμετρικό, εν αντιθέσει με ό,τι θα μπορούσαμε να σκεφτούμε εκ πρώτης όψεως. Πράγματι, ακόμη κι αν παρουσιάζονται ως στόχοι, τα τρία στοιχεία της οδού είναι διαφορετικής φύσεως: ανακλαστικής, αλτρουιστικής και προγραμματικής. Αρχίζει από τον εαυτό, αξιοποιώντας μια γενική ιδιότητα που βασίζεται στην οικουμενικότητα της επιχειρηματολογίας του, για να την εφαρμόσει σε όλες τις ανθρώπινες υπάρξεις. Συνεχίζει με το συμπληρωματικό, δηλαδή τους άλλους, για να καταλήξει σε ένα κοινό και διανεμητέο όραμα.
Γνωρίζοντας τον τελικό σκοπό όπου οφείλουμε να τείνουμε και να σταματούμε, μπορούμε να λάβουμε μία απόφαση. Όταν ληφθεί η απόφαση τούτη, μπορεί το πνεύμα να έχει παύση. Το πνεύμα, όντας εν παύση, μπορεί να απολαύσει τη γαλήνη. Απολαμβάνοντας τη γαλήνη, μπορεί να παρατηρήσει τα πράγματα. Κατόπιν της παρατήρησης τούτης, μπορούμε να πετύχουμε τον σκοπό, που είναι η τελειότητα.
Σε τούτη τη φάση, έχουμε μία ανάδρομη ανάλυση που επιτρέπει να οικοδομήσουμε αλυσιδωτά τα ενδιάμεσα αναγκαία στάδια για την επίτευξη του τελικού σκοπού, δηλαδή την τελειότητα. Κάθε στάδιο επισημαίνεται καθότι αντιπροσωπεύει απαραίτητη προϋπόθεση, ακόμη και αν δεν είναι απαραιτήτως επαρκής. Ο σκοπός επομένως είναι μία μεταστρατηγική οντότητα, η οποία θα καθορίσει την στρατηγική που θ’ ακολουθήσουμε για τον επιτύχουμε αποτελεσματικά.
Σε όλα πρέπει να διακρίνουμε το κύριο μέρος και το πάρεργο και, σε κάθε περίπτωση, το τέλος και την αρχή. Εκείνος που ξέρει να τοποθετεί το κάθε τι στη θέση του δεν βρίσκεται μακριά από την οδό της Μεγάλης Σπουδής ή από την τελειότητα.
Το πρώτο μέρος επιχειρεί μία διαχωριστική διχοτόμηση που διηθεί τα δεδομένα και ακολούθως μία αναλογία για να καταλήξει στην εκκίνηση και στον τερματισμό. Το δεύτερο μέρος κάνει πασιφανή τη συνεισφορά της ιεράρχησης των πράξεων τοποθέτησης. Έχουμε την επίτευξη μιας βάσης δεδομένων.
Οι παλαιοί πρίγκιπες, για να προκαλέσουν τη λάμψη των φυσικών αρετών μέσα στις καρδιές όλων των ανθρώπων, επιδίδονταν πρωτίστως στην καλή διακυβέρνηση του πριγκιπάτου τους. Για την ορθή διακυβέρνηση των πριγκιπάτων τους, έθεταν πρωτίστως την ορθή τάξη στις οικογένειές τους. Για να θέσουν την ορθή τάξη στις οικογένειές τους, εργάζονταν πρωτίστως για την αυτοβελτίωσή τους, παρέδιδαν πρωτίστως την τέλεια βούλησή τους. Για να παραδώσουν την τέλεια βούλησή τους, ανέπτυσσαν τις γνώσεις τους κατά το δυνατότερο. Αναπτύσσουμε κατά το δυνατότερο τις γνώσεις μας αναδιφώντας στη φύση των πραγμάτων. Στο πεδίο αυτό, έχουμε μια μετάβαση από τα δεδομένα στις γνώσεις.
Τη φορά τούτη, έχουμε μια ιστορική εφαρμογή των ήδη διατυπωμένων κανόνων, προκειμένου να αποσαφηνίσουμε τη θεωρητική δομή γύρω από μία πραγμάτωση. Είναι, επίσης, ένας τρόπος για να πείσουμε δια του βιώματος και της ιστορικής εμπειρίας. Με άλλα λόγια, προκαλεί μια αναδρόμηση για να είναι βέβαιο πως έγινε κατανοητός από όποιον δεν κατέχει τον καθαρά τυπικό συλλογισμό. Στο πεδίο αυτό, έχουμε μια μετάβαση από τα δεδομένα στις γνώσεις.
Όταν έχει αναδιφηθεί η φύση των πραγμάτων, οι γνώσεις προσεγγίζουν τον υψηλότερο βαθμό τους. Έχοντας οι γνώσεις φτάσει στον υψηλότερό τους βαθμό, η βούληση καθίσταται τέλεια. Όντας τέλεια η βούληση, οι κινήσεις της καρδιάς είναι τακτικές. Όντας οι κινήσεις της καρδιάς τακτικές, κάθε άνθρωπος είναι απαλλαγμένος από ελαττώματα. Έχοντας ο ίδιος διορθωθεί, αποκαθιστά την τάξη στην οικογένεια. Βασιλευούσης της τάξεως στην οικογένεια, το πριγκιπάτο είναι ορθώς κυβερνούμενο. Όντος του πριγκιπάτου ορθώς κυβερνουμένου, σύντομα ολόκληρη η αυτοκρατορία απολαμβάνει την ειρήνη. Από τον Υιό τού Ουρανού έως τον ταπεινότερο, ο καθείς οφείλει πρώτ’ απ’ όλα να τελειοποιεί τον εαυτό του. Εκείνος που οκνεί για το κύριο δεν μπορεί να διευθετεί καταλλήλως τα πράγματα που εξαρτώνται απ’ αυτό. Ποτέ ένας άνθρωπος που επιμελείται ελάχιστα ό,τι οφείλει ν’ αγαπά τα μέγιστα δεν κυβέρνησε με φιλοπονία ό,τι είναι γι’ αυτόν λιγότερο ακριβό.
Η στοιχειώδης τούτη προσέγγιση χρησιμοποιεί τη βασική αρχή της βαθμωτής μεταβολής από την άποψη της βελτιστοποίησης. Προχωρά από το επιμέρους στο συνολικό. Είναι σίγουρα πιο εύκολο έτσι, δεν έχει, όμως, αποδειχθεί πως καταλήγει στον βέλτιστο στόχο. Όλη η διαδικασία είναι βασισμένη στη θεωρία της απόφασης που οριοθετείται από τη θεωρία παιγνίων. Πρόκειται, επομένως, για μία ατομικιστική προσέγγιση, η οποία ελπίζει πως το καλύτερο του καθενός, άπαξ γενικευμένο, αποφέρει το καλύτερο για όλους.