Το παράδειγμα της Τηλλυρίας είναι ενδεικτικό της υπάρχουσας δυναμικής. Αποτελεί από μόνο του την απάντηση στις συντηρητικές θέσεις σκεπτικιστών. Ο συνδυασμός της ύπαρξης ανοιγμάτων και ο πόθος του κυπριακού λαού προσφέρει ένα δυναμικό πλαίσιο εναντίον της κατοχής. Το άνοιγμα είναι μια ύπαρξη, όμως ο λαός τής δίνει ζωή. Αντί να προσμένει παθητικά αργούς διπλωματικούς συμβιβασμούς, μη ξέροντας τελικά ποια είναι τα πραγματικά κίνητρα, ο λαός παίζει έναν ενεργητικό ρόλο. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν πια εμπόδια κι ότι πρέπει να τα δεχθούμε όλα. Όχι! Ο αγώνας για την ελευθερία της Κύπρου δεν τέλειωσε ακόμα. Δεν θέλουμε δώρα, θέλουμε δικαιώματα.

Για κάθε μας πράξη υπάρχουν πολλές ερμηνείες, η πράξη όμως παραμένει μια. Το πρόβλημα του ανοίγματος δεν είναι η αξία του, αλλά πώς πρέπει να αξιοποιήσουμε την ύπαρξή του. Δεν πρέπει να βλέπουμε την ταλαιπωρία ως αρνητικό στοιχείο, μα σαν ένα ειρηνικό συλλαλητήριο που διεκδικεί τα δικαιώματά του. Στην Κύπρο, για πρώτη φορά υπάρχει ένα κίνημα με τέτοιο μέγεθος. Πριν, μερικοί από μας μιλούσαν για την αδράνεια του λαού όσον αφορά στο Κυπριακό, άλλοι την ονόμαζαν αδιαφορία. Τώρα που υπάρχει δεν πρέπει να παραμείνουμε στον εύκολο ρόλο του αναλυτή, ειδικά εκ των υστέρων. Σημασία έχει ότι υπάρχει!

Εφόσον υπάρχουν ανοίγματα, τι θέλει να πει το παράδειγμα της Τηλλυρίας; Ό,τι κι αν λένε μερικοί, κι ας μην είναι μαχητικότητα, είναι συγκίνηση και θάρρος. Και επειδή παραμένει ειρηνικό, δεν σημαίνει ότι έχει λιγότερη αξία. Αντιθέτως! Το παράδειγμα αυτό δείχνει ότι δεν θα σταματήσουμε να διεκδικούμε τα δικαιώματά μας ώσπου να φύγει το πραγματικό φράγμα της Κύπρου, ο τουρκικός στρατός. Η φωνή λαού, η φωνή Θεού δείχνει τον δρόμο. Η επιστροφή δεν σημαίνει απελευθέρωση, όμως πώς να πετύχουμε την απελευθέρωση δίχως την επιστροφή; Εναντίον ενός κατοχικού συστήματος, η αντίσταση πρέπει να είναι οργανωμένη και εξωτερικά και εσωτερικά.

Όταν όμως δεν ξέρεις πώς είναι η πραγματική κατάσταση στα κατεχόμενα, πώς να οργανώσεις μια δυναμική αντίσταση; Οι εγκλωβισμένοι είναι ελάχιστοι και χρειάζονται ενίσχυση. Μα δεν φθάνουν όμως, πρέπει να υπάρξουν και άμεσες επαφές με τα τουρκοκυπριακά κινήματα. Μόνοι δεν κάνουμε τίποτα. Ενώ μαζί, ως Ευρωπαίοι πολίτες, μπορούμε να ενοχλήσουμε δυναμικά το κατοχικό καθεστώς, το οποίο έχει τώρα ως αντιμέτωπο όλη την Ευρώπη. Γι’ αυτόν τον λόγο δεν πρέπει να σκοντάψουμε πάνω σε ψεύτικες δικαιολογίες.

Το να δείχνεις την ταυτότητά σου, δεν σημαίνει ούτε ότι δεν είσαι πια στην πατρίδα σου ούτε ότι αναγνωρίζεις το κατοχικό καθεστώς. Όταν οι Γερμανοί κατέκτησαν τη Βόρεια Γαλλία, η γαλλική αντίσταση έδειξε πάμπολλες φορές τις ταυτότητές της όχι από προδοσία, αλλά γιατί ήταν χρήσιμο. Κι όταν κάθε πολίτης δείχνει την ταυτότητά του σ’ έναν χώρο της ίδιας του της πατρίδας, δεν σημαίνει ότι αναγνωρίζει ένα ξένο κράτος! Διότι με την ίδια νοοτροπία, το να έχεις να αποδείξεις με χαρτιά την ταυτότητά σου είναι ήδη εξευτελιστικό.

Η ανάγκη είναι απλή. Η μνήμη χρειάζεται ένα μέλλον και τα παιδιά μας μια μνήμη. Και για να χτίσουμε στην Κύπρο ένα ευρωπαϊκό μέλλον, τα κατεχόμενα μάς έχουν ανάγκη. Για να ζήσουμε ειρηνικά πρέπει να ζήσουμε μαζί. Για να ζήσουμε μαζί πρέπει να ξαναβρεθούμε.Perfection vol.4 4,4/2003.