1194 - Το γεωμετρικό μέτρο
Ν. Λυγερός
Για να υπάρξει μια συστηματική ανάλυση του μέτρου ενός αρχαίου έργου, πρέπει να δημιουργηθεί μια αυτοματοποίηση μέσω μιας κωδικοποιημένης μεθοδολογίας. Η κλασική κωδικοποίηση λειτουργεί με τα εξής σύμβολα: – και υ. Και με μια απλή αντιστοιχία του τύπου 1 = υ και 2 = – κάθε στίχος μπορεί να ερμηνευτεί ως μια λέξη που κάνει χρήση του αλφαβήτου Α = {1, 2}. Στην ουσία, η κωδικοποίηση του στίχου επιτρέπει στον αναλυτή να εκμεταλλευθεί τη θεωρία λέξεων, μόνο που αυτή η θεωρία εκ φύσεως γραμμική δεν μπορεί να διατηρήσει τη γεωμετρική πληροφορία του στίχου. Διότι η κωδικοποίηση δίνει έμφαση μόνο στο στίχο και όχι στην ακολουθία των στίχων και τη δομή τους. Ενώ αν εξετάσουμε ένα αρχαίο κείμενο όπως ο Προμηθέας του Αισχύλου, είναι προφανές ότι η δομή είναι απαραίτητη για την κατανόηση του ρυθμού και του μέτρου. Η δομή συσχετίζεται άμεσα με τη γλώσσα και το έργο. Συνεπώς, η κωδικοποίηση πρέπει να εμπεριέχει γεωμετρικά στοιχεία. Ένας ενδιάμεσος τρόπος για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος είναι η χρήση ενός αφαιρετικού στίχου που συγκεντρώνει μέσα του τα δομικά στοιχεία των στίχων που αποτελούν μια στροφή ή ένα σύστημα. Αυτός ο αφαιρετικός στίχος έχει την ιδιότητα να έχει το ελάχιστο μήκος και κατά κάποιο τρόπο συμπιέζει όλη την πληροφορία των στίχων. Επιπλέον, διατηρεί μια γεωμετρική και δομική πληροφορία εφόσον ο στίχος ανήκει αναγκαστικά στον αφαιρετικό στίχο. Έτσι η γραμμική επανάληψη του αφαιρετικού στίχου δεν αλλοιώνει τη γεωμετρική του δομή τουλάχιστον όχι όσο ο στίχος. Με αυτόν τον τρόπο, ο πίνακας του σχήματος μετατρέπεται σε έναν κατάλογο που μπορεί εκ των υστέρων να κωδικοποιηθεί δίχως να χαθεί η γεωμετρική πληροφορία. Συνεπώς, η αναγνώριση μοτίβων θα λειτουργήσει πιο αποτελεσματικά και τα αποτελέσματά της θα είναι πιο χαρακτηριστικά της δομής του αρχαίου κειμένου. Αυτή η μεθοδολογία μπορεί να εφαρμοστεί και στα μη λυρικά αποσπάσματα. Η μόνη δυσκολία προέρχεται από την αρχική επεξεργασία του κειμένου διότι υπάρχουν διαφωνίες και λάθη στις μελέτες των ειδικών του τομέα. Κατά συνέπεια, δεν μπορούμε να εξασφαλίσουμε μια μεθοδολογία που βασίζεται στη σύγκριση. Τα πρώτα αποτελέσματα θα πρέπει να συγκριθούν σε ένα πιο γενικό πλαίσιο στον τομέα της αρχαίας τραγωδίας. Το πρόβλημα όμως θα εμφανιστεί και πάλι στη δεύτερη ερμηνεία μετά την επεξεργασία μέσω της θεωρίας κωδικών διότι η κλασική μεθοδολογία θα έχει καταρρεύσει. Υπάρχει, λοιπόν, μια ανάγκη ολικής προσέγγισης του προβλήματος που δεν μπορεί πια να είναι μόνο και μόνο φιλολογική.