1417 - Η τουρκική απαγόρευση του Μικρού Πρίγκιπα
Ν. Λυγερός
Η αιτία της τουρκικής απαγόρευσης του Μικρού Πρίγκιπα του Antoine de Saint-Exupéry είναι η εξής φράση:
«Ευτυχώς για τη φήμη του αστεροειδούς Β612, ένας Τούρκος δικτάτορας επέβαλε στον λαό του, με την απειλή του θανάτου, να ντύνεται σαν Ευρωπαίος.»
Αυτή η λογοκρισία έχει ένα πολλαπλό ενδιαφέρον για την ευρωπαϊκή σκέψη. Ο Μικρός Πρίγκιπας αποτελεί το σύμβολο του προικισμένου παιδιού. Το έργο του Antoine de Saint-Exupéry είναι παραδειγματικό για τον τομέα της εκπαίδευσης και θεωρούμε ότι η ανάγνωσή του είναι απαραίτητη για κάθε άνθρωπο που θέλει ν’ ασχοληθεί με μικρούς και μεγάλους ανθρώπους. Η σκέψη του Μικρού Πρίγκιπα βασίζεται στην αποδοχή της διαφοράς και στην κατάργηση των τεχνητών και θεσμικών ορίων που απομονώνουν τον άνθρωπο. Το παράδειγμα του Τούρκου αστρονόμου σημαίνει στην ουσία ότι τα ράσα δεν κάνουν τον παπά και δεν αποτελεί μια κριτική για την Τουρκία. Το πρόβλημα όμως της τουρκικής λογοκρισίας είναι ότι δεν μπορεί να κατανοήσει όλα αυτά τα ανθρώπινα μαθήματα και επικεντρώνεται σε ένα και μοναδικό σημείο: τη θεωρητική κριτική του Κεμάλ. Κανείς δεν ενδιαφέρεται γι’ αυτόν στη συγκεκριμένη περίπτωση. Διότι η ευρωπαϊκή σκέψη είναι εντελώς διαφορετική από την τουρκική νοοτροπία. Ενώ η πρώτη δίνει γενικά έμφαση στην εκπαίδευση, η δεύτερη ασχολείται αποκλειστικά με την προπαγάντα του κράτους. Ενώ για την πρώτη το παιδί συμβολίζει την αθωότητα και το μέλλον των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, για τη δεύτερη δεν είναι παρά ένας εν δυνάμει στρατιώτης. Η καταδίκη του Μικρού Πρίγκιπα δεν είναι απλώς ενδεικτική, είναι συμβολική της ενδογενούς διαφοράς συμπεριφοράς. Στην Τουρκία, το παιδί δεν είναι το μέλλον του ανθρώπου, ανήκει στο κρατικό σύστημα. Και ο ίδιος ο πολιτισμός δεν έχει το βάρος του στρατού και της παράδοσης. Αυτή η απαγόρευση εξηγεί με τον δικό της τρόπο τα προβλήματα της αναγνώρισης της γενοκτονίας των Αρμενίων, της γενοκτονίας των Ποντίων, της Κυπριακής Δημοκρατίας. Οι ζωές δεν έχουν αξία σε σχέση με την παράδοση του Κεμάλ. Το τουρκικό κράτος είναι χτισμένο πάνω στα κόκκαλα ανθρώπων και κάθε αναγνώριση των εγκλημάτων του παρελθόντος είναι μια πληγή στο τουρκικό καθεστώς. Η ίδια η Τουρκία υπάρχει ως οντότητα διότι διέπραξε γενοκτονίες. Το ύφος της έγινε πιο διπλωματικό μόνο φαινομενικά. Οι πράξεις της είναι οι ίδιες όπως το αποδεικνύουν τα κουρδικά θύματα. Ο Μικρός Πρίγκιπας αντιπροσωπεύει κάθε μικρό παιδί. Όμως για την Τουρκία η αθωότητά του θυμίζει τους Αρμενίους, τους Έλληνες, τους Κύπριους, τους Κούρδους, κάθε στοιχείο που θέλουν να αφανίσουν από την πατρίδα τους. Τώρα με αυτήν την απόφαση και την επιβεβαίωση Ο Μικρός Πρίγκιπας απέκτησε ακόμα έναν συμβολικό χαρακτήρα, είναι η μνήμη του μέλλοντος.