Πολλά κράτη έχουν διαχωρίσει την πολιτική από τη θρησκεία για λόγους ευνόητους. Άλλα διατηρούν τη σχέση που έχουν μεταξύ τους. Κι άλλα ακόμα εκμεταλλεύονται και τις δύο επιλογές. Αυτή η παράδοξη επιλογή της μη επιλογής προσφέρει περισσότερες δυνατότητες στο διπλωματικό πλαίσιο με την ασυνεχή αλλαγή στάσης. Ένα από τα κράτη που εκμεταλλεύεται αυτό το διπλό παίγνιο είναι η Τουρκία, η οποία κάνει χρήση του Κεμάλ ή του Αλλάχ όποτε της συμφέρει. Βέβαια σε στρατηγικό επίπεδο, οι δυνατότητες είναι τόσο ελάχιστες που αυτή η χρήση παραμένει ως εκφυλισμένη περίπτωση της τουρκικής διπλωματίας.

Η διαχρονική θέση της Τουρκίας με το Πατριαρχείο είναι τόσο αφελής που δεν υπάρχει λόγος να την αναλύσουμε εδώ. Χαρακτηριστικό λάθος είναι όμως η θέση της με το Βατικανό. Διότι για να χτυπήσει την εμβέλεια του Πατριαρχείου, η Τουρκία αμφισβητεί κάθε του κίνηση, ακόμα και την επίσημη πρόσκληση προς τον Πάπα. Για να το πετύχει όμως κάνει το στρατηγικό λάθος να υποβαθμίσει τον τελευταίο σε μια πολύ κρίσιμη περίοδο με τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Ως λαϊκό σύστημα, η Τουρκία θεωρεί τον Πάπα ως απλό αρχηγό κράτους, το οποίο ονομάζεται Βατικανό. Ως μουσουλμανικό στοιχείο, η Τουρκία προκαλεί τον Πάπα να επιλέξει ως καθολικός, μεταξύ των Ορθοδόξων και των μουσουλμάνων. Σε αυτό το διπλό παίγνιο, εξευτελίζει και την ίδια της την οντότητα. Διότι η Τουρκία δεν θεωρείται από τον μουσουλμανικό χώρο ως ένα αξιόπιστο στοιχείο. Άρα χρησιμοποιεί μια εικόνα που δεν είναι αποτελεσματική. Επιπλέον για την άλλη κατηγορία χωρών, η ύπαρξη του κόμματος του πρωθυπουργού καταρρίπτει όλο το τεχνητό σκηνικό. Με την προσπάθεια της Τουρκίας να επιτεθεί διπλωματικά και γραφειοκρατικά, το Πατριαρχείο ενεργοποίησε μια αλυσιδωτή αντίδραση του χριστιανικού θεσμού. Ενώ στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχουν ήδη φωνές που υποστηρίζουν ότι πρέπει να προστατεύσουμε τη χριστιανοσύνη από τις κινήσεις της. Με αυτόν τον τρόπο πέτυχε την ενοποίηση δυνάμεων εναντίον της. Η περιθωριοποίηση του Πατριαρχείου δημιουργεί προβλήματα σε όλο το τουρκικό σύστημα και αποτελεί ένα αγκάθι για τη στρατηγική της ανάπτυξη. Με τις προσπάθειές της επισημαίνει σε όλους τους λαούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης ότι δεν σέβεται τη θρησκεία των μειονοτήτων της. Συνεπώς δεν είναι αξιόπιστη σε αυτόν τον τομέα, όπως το είχε υπογραμμίσει η επίσημη επιστολή της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Με τους τρόπους της, η Τουρκία κατάφερε να μετατρέψει το παράδοξο σε παράλογο. Στη στρατηγική δημιουργείται αυτό το φαινόμενο όταν ο χρήστης μιας τακτικής δεν κατανοεί τα πλεονεκτήματα και τα όρια μιας στρατηγικής και προσπαθεί μέσω μιας μη συμβατής τακτικής να την εφαρμόσει. Συνοπτικά, μόνο λάθη μας μπορούν να καλύψουν τα λάθη της Τουρκίας και να της δώσουν μια αξία.