Ένα από τα πολλαπλά μαθήματα της Αντιγόνης του Σοφοκλή είναι η ουσιαστική διαφορά που υπάρχει μεταξύ συστήματων αρχών και αξιολογίας. Αυτό το θεατρικό έργο, που δεν είναι μόνο αυτό όπως όλα τα γνήσια θεατρικά έργα, αποδεικνύει με τον πρωτότυπο τρόπο του όχι μόνο ότι δεν υπάρχει άμεσος συσχετισμός αλλά ότι δεν υπάρχει οντολογική σύγκριση. Το σύστημα αρχών ακόμα και αν φαινομολογικά αποτελεί μια νομολογία δεν ανήκει σε αυτό που θα μπορούσαμε να ονομάσουμε μεταφορικά το πρωτογενές δίκαιο.

Το σύστημα αρχών μπορεί βέβαια να παραπλανήσει τον κοινωνικό άνθρωπο εφόσον και ο ίδιος συμβαδίζει μέσα στο ίδιο συμβατικό πλαίσιο που παρουσιάζεται ως σύστημα αξιών. Η πραγματικότητα όμως είναι ότι μέσω του δογματισμού και της μαζικής αδράνειας, το σύστημα αρχών διαμορφώνει την κοινωνική νοοτροπία έτσι ώστε να προκαλεί μια τεχνητή συνειδητοποίηση δίχως ουσιαστική συνείδηση. Η μεταλλαγμένη ανθρώπινη και συλλογική συνείδηση υποκύπτει κάτω από το σύστημα.

Όμως και το σύστημα γνωρίζει το φαινόμενο της Αντιγόνης. Με άλλα λόγια το σύστημα εμπεριέχει εγκλωβισμένες ιδιορρυθμίες οι οποίες λειτουργούν σε ένα διαφορετικό πλαίσιο. Το επίπεδό τους είναι η αξιολογία που μπορεί να εμφανιστεί ως πρωτογενές δίκαιο για τον κοινωνικό δογματισμό. Ανεξάρτητο από τους τοπικούς κοινωνικούς συμβιβασμούς, η αξιολογία ζει στο διαχρονικό σύστημα. Αν και φαίνεται να ανήκει στο παρελθόν για μερικούς στην πραγματικότητα, το παράξενο ύφος της προέρχεται από το μέλλον. Μέσω της αξιολογίας, το σύστημα αρχών έχει τις ιδιότητες της μόδας. Είναι και ισχυρό και μαζικό αλλά παραμένει εφήμερο. Ενώ το μοντέλο της Αντιγόνης αν και αδύναμο και σπάνιο, είναι διαχρονικό. Η δύναμή του προέρχεται από τις αδυναμίες του. Και η αδυναμία του συστήματος αρχών προέρχεται από τη δύναμή του.

Υπάρχει λοιπόν μια φυσική αντιπαλότητα μεταξύ συστήματος αρχών και αξιολογίας δεν είναι όμως στατική. Οι ιδιορρυθμίες λειτουργούν ως παράξενοι ελκυστές και τροποποιούν τουλάχιστον τοπικά το σύστημα. Έτσι η αναγνώριση μιας αξίας εφόσον υπάρξει νοητική συνειδητοποίηση μπορεί να μετατρέψει αρχές έτσι ώστε να ενισχύσει την αντίσταση των αξιών. Και η εξέλιξη ως στόχος-πορεία γίνεται μέσω αυτής της δυναμικής το άξιον εστί.