Οι Αρμένιοι του Αρτσάχ δεν ξεπερνούν τους 150.000 και όμως απελευθέρωσαν αυτό το ιστορικό αρμένικο μέρος από την κατοχή των Αζέρων και την αυθαιρεσία του σταλινικού καθεστώτος. Δεν αντιστάθηκαν μόνο από την εποχή του Στάλιν στην καταπίεση των Αζέρων, αλλά με την ανεξαρτησία της Αρμενίας το 1991, έκαναν μια στρατηγική κίνηση και έκαναν το ανάλογο για το Αρτσάχ ακόμα και αν αυτό βρισκόταν επίσημη στην περιοχή του αζερικού κράτους. Επιπλέον οι Αρμένιοι του Αρτσάχ δεν είναι αφελείς, έδωσαν πολλές μάχες, έχυσαν πολύ αίμα για να κερδίσουν τον αγώνα τους και να πετύχουν τον σκοπό τους δηλαδή την απελευθέρωση των κατεχόμενων τους από τους Αζέρους, οι οποίοι δεν είναι τίποτα άλλο παρά Τούρκοι. Ο μικρός λαός του Αρτσάχ δεν κάνει τα λάθη διπλωματικά που ονομάζουν τους Τούρκους γείτονες, λόγω εκφυλισμού, και βέβαια ονομάζει ξεκάθαρα τους Αζέρους, Τούρκους. Γνωρίζει επίσης τις επαφές του Κεμάλ με τη Σοβιετική Ένωση, όχι μόνο για να πλήξει το ελληνικό στοιχείο, αλλά για να εξοντώσει κάθε αρμενικό στοιχείο από την περιοχή. Τώρα λόγο της μελέτης των αρχείων της πρώην Σοβιετικής Ένωσης γνωρίζουμε πολύτιμα στοιχεία, τα οποία είναι άγνωστα στην Τουρκία, αλλά που έχει αναδείξει ο ερευνητής Στανισλάβ Ταράσοβ που είχαμε την τιμή να συναντήσουμε στο Διεθνές Συνέδριο του Αρτσάχ που έγινε πρόσφατα. Και το νέο του βιβλίο στα ρώσικα εμπεριέχει σημαντικότατα σημεία περί Κεμάλ και μετασχηματισμού του σοβιετικού μπολσεβισμού σε τουρκικό εθνικισμό με πράξη που δεν ξαφνιάζει όσους έχουν μελετήσει το ιστορικό του εθνοσοσιαλισμού του Χίτλερ στη Γερμανία. Κατά συνέπεια, οι Αρμένιοι του Αρτσάχ πολέμησαν συνειδητά αυτό το στοιχείο του παντουρκισμού, δίχως να κρύβονται πίσω από διπλωματικές αναλύσεις που δεν αλλάζουν την πραγματικότητα της βίας που ασκείται ενάντια στους λαούς, που δεν σκύβουν κεφάλι μπροστά στον Τούρκο αξιωματούχο. Και ο λόγος είναι απλός. Δεν θέλουν να είναι σκλάβοι ενός τουρκικού συστήματος.