Ποιος ξέρει για τις ικανότητες της Αρμενίας; Κι όμως θέλουμε δεν θέλουμε ένα από τα μικρότερα κράτη του κόσμου κέρδισε το παγκόσμιο πρωτάθλημα σε ομαδικό σκάκι. Οι ειδικοί γνωρίζουν εδώ και χρόνια τον παγκόσμιο πρωταθλητή Tigran Vartanovich Petrosian (1929 -1984) από το 1963 έως το 1969, αλλά και πιο πρόσφατα τον Levon Grigor Aronian (1982 – ), ο οποίος είναι ήδη ανάμεσα στους 6 παίκτες, οι οποίοι έχουν ELO από 2800 και πάνω. Μόνο που ο πρώτος ανήκει στη Σοβιετική περίοδο της Αρμενίας κι ο δεύτερος έχει ακόμα μέλλον, κι έτσι αντιμετωπίζονται ως εξαιρέσεις. Τώρα όμως που πρόκειται για ομαδικό σκάκι, κανείς πια δεν μπορεί να βρει οποιαδήποτε δικαιολογία. Αυτός ο μικρός λαός, ο οποίος επέζησε από μία γενοκτονία εκ μέρους του κεμαλικού καθεστώτος της Τουρκίας, εκατό χρόνια μετά είναι ακόμα εδώ μαζί μας για να μας διδάξει τι μπορεί να κάνει μία χούφτα ανθρώπων, όταν είναι μία ομάδα. Με αυτόν τον τρόπο αντιπροσωπεύει στον σκακιστικό τομέα ό,τι καλύτερο έχει η ανθρωπότητα, ενώ αν είχε πετύχει η γενοκτονία, η οποία δεν έχει αναγνωριστεί ακόμα από την Τουρκία, δεν θα υπήρχε κανένας Αρμένιος μεταξύ των υπηρετών της ανθρωπότητας. Γι’ αυτό το λόγο, η ύπαρξή τους είναι διπλά συμβολική. Δεν πέθαναν και δεν είναι μίζεροι. Η ύπαρξή τους είναι και αντίσταση και δώρο, αλήθεια και ομορφιά. Για να συνειδητοποιήσουμε την συμβολική αξία αυτής της παγκόσμιας νίκης, αρκεί να προσέξουμε τη δήλωση του Προέδρου της Αρμενίας, ο οποίος ανακοίνωσε ότι το σκάκι θα εισαχθεί σε κάθε σχολείο της Αρμενίας. Με άλλα λόγια, αυτή η χούφτα ανθρώπων κατάφερε να υλοποιήσει μια αλλαγή φάσης για ένα έθνος. Το σκάκι δεν είναι μόνο πρωταθλητισμός. Είναι ένας τρόπος για να αναπτυχθεί η δομή της σκέψης, μελετώντας μη αναστρέψιμες κινήσεις που καθορίζουν το μέλλον. Συνδυάζεται με τη μαθηματική, αλλά και τη μουσική σκέψη. Έτσι ενισχύει στρατηγικά τις αποφάσεις των νέων, πράγμα που δεν γίνεται με την απλοϊκή προσέγγιση που έχουν παίγνια, τα οποία ενσωματώνουν στοιχεία του τυχαίου. Επιπλέον, στο σκάκι όλα τα δεδομένα είναι εμφανή ακόμα κι αν η στρατηγική παραμένει αόρατη. Κατά συνέπεια, τα παιδιά μαθαίνουν να είναι υπεύθυνα και να αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά προβλήματα ακόμα κι αν είναι σε φάση κρίσης. Μέσω του σκάκι στην αρχή και γενικότερα της θεωρίας παιγνίων, ο νέος εισάγεται σιγά σιγά στη στρατηγική διαχείριση των κρίσεων. Με αυτόν τον τρόπο μεγαλώνει αναγκαστικά η απόδοσή του στο νοητικό τομέα, αλλά και στις πρακτικές εφαρμογές. Βλέπουμε, λοιπόν, ότι δεν είναι οι μεταρρυθμίσεις που παράγουν το έργο, αλλά οι αλλαγές φάσης που δημιουργούν οι άνθρωποι, ακόμα κι αν είναι μια χούφτα.