Όταν μια μάζα ανθρώπων ζει υπό κατοχή και θεωρεί ότι δεν μπορεί να αντισταθεί στον κατακτητή της κοιτάζει μόνο και μόνο τις εσωτερικές διαμάχες δίχως να συνειδητοποιήσει ότι προέρχονται από την ύπαρξη της εισβολής και όχι από την αδυναμία των ανθρώπων. Ο καθένας κοιτάζει το προσωπικό του συμφέρον κι έχει τη δική του άποψη για την κατάσταση που αντιμετωπίζει. Από την άλλη ο εισβολέας γνωρίζοντας αυτά τα δεδομένα στηρίζει με τα δικά του μέτρα αυτή την αρνητική ψυχολογία και παίρνει πρωτοβουλίες που ενισχύουν τα αισθήματα που μειώνουν τη μάζα. Στην περίπτωση της Κύπρου, δύο είναι τα στίγματα που αγγίζουν τη μάζα: η προσφυγιά και η θρησκεία. Το πρώτο στίγμα είναι οικονομικό και το δεύτερο ηθικό. Το θέμα της προσφυγιάς έχει διαμορφώσει ριζικά την κυπριακή νοοτροπία. Είναι τόσο έντονο που οδηγεί συχνά σε ακραίες καταστάσεις όπως το έδειξαν τα πρόσφατα γεγονότα με τις αιτήσεις. Το υπόβαθρο της Κύπρου όσον αφορά στην προσφυγιά είναι χωρισμένο στα δύο: εκείνοι που έχασαν τη γη τους κι εκείνοι που δεν την έχασαν. Και από αυτό το σημείο αρχίζουν οι εσωτερικές διαμάχες. Οι μεν κοιτάζουν μόνο τον πόνο τους, οι δε τα ωφελήματά τους. Και για τους δύο είναι θέμα αποκλειστικότητας. Οι πρώτοι θεωρούν ότι οι δεύτεροι δεν μπορούν να καταλάβουν τον πόνο τους και οι δεύτεροι βλέπουν μόνο τα οικονομικά μέτρα που έλαβε η κυβέρνηση. Στην πραγματικότητα τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Οι άνθρωποι που υποφέρουν είναι παντού όπως και αυτοί που ζουν μες στη φτώχεια. Τα μέτρα της κυβέρνησης πρέπει να είναι πάντα γενικά. Αλλιώς τα ίδια μέτρα προκαλούν προβλήματα. Και για να γίνει λαός η μάζα πρέπει να καταλάβει ότι την πληγή της κατοχής την έχει πάνω της όλη η Κύπρος κι όχι μόνο ένα μέρος της. Το σύνθημα δεν ξεχνώ είναι για όλους ή για κανέναν. Είμαστε όλοι λαβωμένοι άσχετα αν διαφέρει ο τρόπος.

Το δεύτερο στίγμα αφορά στη θρησκεία. Κι ενώ ξέρουμε ότι είναι αναμενόμενο από τον αντίπαλο να θέλει να σπάσει το μέτωπό μας, η φυσιολογική μας τάση είναι να βλέπουμε μόνο τις διαφορές μας και όχι τα κοινά σημεία. Το βλέμμα της Τουρκίας έχει δημιουργήσει το δόγμα της διαφοράς. Δεν κοιτάζουμε το λαό μας μ’ έναν ενιαίο τρόπο. Βλέπουμε τους ελληνοκύπριους, τους μαρωνίτες, τους λατίνους, τους αρμένιους και τους τουρκοκύπριους κι ακούμε τις θρησκείες. Ο κατακτητής μας σταύρωσε και κοιτάζουμε αν τα καρφιά πονούν με τον ίδιο τρόπο. Κουβαλούμε όλοι ένα σταυρό μα κοιτάζουμε το βάρος των άλλων. Το κατοχικό καθεστώς για να αποδείξει ότι το πρόβλημα της Κύπρου είναι η ρωμιοσύνη ανέπτυξε μια αποτελεσματική προπαγάνδα με τους μαρωνίτες. Τους χρησιμοποίησε για να δείξει στη διεθνή κοινότητα ότι τα είχε καλά μαζί τους. Κι εμείς τους βοηθήσαμε στιγματίζοντας την ίδια μας πληγή. Στην πραγματικότητα τα νεκροταφεία τους είναι στην ίδια κατάσταση με τα άλλα. Δεν υπάρχει διαφορά παρά μόνο στο δόγμα που μας επέβαλαν. Όλοι μιλούμε για τον Κορμακίτη όπως για το Ριζοκάρπασο. Μα δεν είναι τα μόνο χωριά που είναι εγκλωβισμένα. Η Καρπάσια μ’ έναν από τους παλαιότερους σταυρούς της ανθρωπότητας σβήνει όπως η Αγία Τριάδα, το ζωντανό νεκροταφείο μας. Ο Ασώματος είναι δύο φορές εγκλωβισμένος κι αν δεν υπήρχαν οι ασωματοφύλακες της μνήμης, οι τέσσερις γιαγιάδες να προστατεύσουν το χωριό τους που πεθαίνει μέσα σ’ ένα στρατόπεδο, η γη μας θα το είχε ξεχάσει όπως την Αγία Μαρίνα, όπως τη Γιαλούσα.

Τώρα αρχίζει η πάλη της μνήμης εναντίον της λήθης και πρέπει όλοι μαζί να σηκώσουμε τον ίδιο σταυρό. Η μοίρα μας θέλησε να μας δοκιμάσει και την αξία μας θα μας τη δώσει ο αγώνας μας. Κι αν αυτός είναι Γολγοθάς για πολλούς δεν πρέπει να ξεχάσουμε ότι δεν υπάρχει ανάσταση δίχως σταύρωση. Αυτό μας διδάσκει η θρησκεία μας.