624 - Η δυναμική της ετοιμότητας
Ν. Λυγερός
Αν και φαίνεται παράλογο, στη στρατηγική η αναμονή είναι μία επίσημη φάση. Βέβαια, δεν πρέπει να είναι μια απλή επίπτωση της αδράνειας, μα το αποτέλεσμα μιας επιλογής. Οι κινήσεις αναμονής είναι πολύ σημαντικές όταν υπάρχει η ανάγκη αλλαγής χρόνου στο πεδίο δράσης. Όμως, πρέπει πάντα να είναι συνδεδεμένη με την ετοιμότητα.
Η πρωτοβουλία της αναμονής σ’ ένα επικίνδυνο πλαίσιο είναι μια από τις πιο μη φυσιολογικές κινήσεις. Όχι μόνο εκ φύσης μα και ως αποτέλεσμα, διότι μπορούμε εύκολα να κάνουμε το τραγικό λάθος της ομοιότητας. Η κίνηση αναμονής αν και μοιάζει με την απλή αδράνεια διαφέρει οντολογικά και τελεολογικά. Συνδυάζει τη δύναμη του ελιγμού με τη θυσία του χρόνου. Κατά κάποιο τρόπο μπορούμε να τη χαρακτηρίσουμε ως συνδυασμό στο χρονικό πεδίο ελιγμών.
Όπως η αναμονή δεν εμπεριέχει δυναμική και αποτελεί μια στάση, πρέπει να είναι μόνο και μόνο ένας παράγοντας της ετοιμότητας. Το ζευγάρι λειτουργεί όπως το αόρατο και το ορατό μέρος ενός παγόβουνου. Η αναμονή ζει στον χώρο της τακτικής και η ετοιμότητα στον χώρο της στρατηγικής. Το διπλό παιχνίδι του ζευγαριού επιτρέπει την επίτευξη ενός στόχου, την ώρα που ο αντίπαλος θεωρεί ότι δεν υπάρχει επιλογή.
Ένας πιο γενικός τρόπος εφαρμογής αυτού του νοητικού σχήματος είναι η αλλαγή φάσματος του πρωτοπόρου. Όταν αυτός ελέγχει ήδη ένα μεγάλο ποσοστό του πεδίου δράσης, δεν μπορεί πια να κινηθεί δίχως να διαμορφώσει τις ίδιες του τις θέσεις. Άρα, αντί να προσπαθεί να καλυτερέψει αυτό που έχει, πρέπει να διαφοροποιήσει το πλαίσιό του και να ενισχύσει έμμεσα τις θέσεις του ακόμα κι αν είναι φανερές. Δημιουργεί συμμαχικά συστήματα και εξασφαλίζει μια δυναμική σταθερότητα, αν και επιφανειακά φαίνεται να μην κινείται. Γι’ αυτόν τον λόγο, η φάση αναμονής είναι επικίνδυνη για τον αντίπαλο εφόσον δεν έχει άμεσες ενδείξεις όσον αφορά στην επιλογή της στρατηγικής.
Ενώ ακόμα και σε φάση πρωτοπορίας, αν η αναμονή δεν είναι το αποτέλεσμα της ετοιμότητας, το χάσιμο του χρόνου σημαίνει χάσιμο χώρου. Διότι οι στρατηγικές οντότητες είναι χωροχρονικές. Άρα, η αρνητική συνέπεια είναι όχι μόνο αναμενόμενη, μα και αναπόφευκτη. Και αυτή η φάση είναι ιδιαίτερα επικίνδυνη όταν ακολουθεί την επίτευξη ενός στόχου. Διότι όλη η προσπάθεια είχε έναν μοναδικό στόχο. Οι στόχοι όμως είναι πολλαπλοί διότι τους δημιουργεί η πορεία. Εκείνη η πορεία που δημιουργεί και τα προβλήματα. Όμως η ετοιμότητα πρέπει να υλοποιηθεί διότι μπορεί και αυτή να πέσει στην παγίδα της τεχνητής αναμονής που γίνεται πραγματική αναμονή. Και αυτό αποτελεί ένα από τα πιο σημαντικά προβλήματα της στρατηγικής της αποτροπής διότι ζει στον δυνητικό χώρο. Πιο γενικά όμως, η μη περιοδική υλοποίησή της εξασφαλίζει τη δυναμική της. Και σε περίπτωση ανάγκης, ακόμα κι όταν τα δεδομένα δεν αποτελούν μια σταθερή βάση για την ανάπτυξη μιας στρατηγικής, η ίδια η στρατηγική και όχι η βάση μπορεί να διαμορφώσει το πλαίσιο με τα συμμαχικά συστήματα.
Τελικά, μπορούμε να πούμε ότι δεν είναι σημαντικό το να φαίνεται ότι δεν κάνεις κάτι, αν πράγματι κάνεις. Όπως είναι επικίνδυνο να φαίνεται ότι κάνεις κάτι, ενώ στην πραγματικότητα όχι. Η αναμονή είναι η ορατή εικόνα της ετοιμότητας μα είναι μόνο μια εικόνα αν δεν υπάρχει δυναμική. Κάθε σοβαρός αντίπαλος κοιτάζει τις κινήσεις μας σε όλα τα επίπεδα και πολιτικά και οικονομικά και στρατηγικά. Σ’ αυτήν την περίπτωση, αν αυτό που φαίνεται είναι η πραγματικότητα, το πρόβλημα είναι σοβαρό. Αν όχι, τότε οι πιθανότητες επίτευξης του στόχου είναι μεγάλες διότι σπάνιοι είναι εκείνοι που μπορούν να τον επινοήσουν.