5641 - Περί του θάρρους των Αρμενίων
Ν. Λυγερός
Μετάφραση από τα γαλλικά: Σάνη Καπράγκου
Οι Αρμένιοι υπήρξαν θύματα μίας γενοκτονίας. Τούτο είν’ αλήθεια και πρέπει να το πούμε. Μα δεν αρκεί. Οι Αρμένιοι δεν είναι μόνον θύματα. Ειδεμή θα σήμαινε πως είναι όλοι τους νεκροί. Οι Αρμένιοι δεν είναι νεκροί. Αυτό είναι δίχως αμφιβολία το σύνθημα που εξοργίζει περισσότερο το τουρκικό κρατικό κατασκεύασμα. Διότι το πραγματικό πρόβλημα για το τελευταίο, δεν είναι τόσο η ύπαρξη του εγκλήματος, μα της μαρτυρίας. Στην πραγματικότητα, αυτό που χαρακτηρίζει στο εξής τους Αρμένιους, είν’ η έκφραση: οι μάρτυρες της Ανθρωπότητας. Είναι οι μάρτυρες της ζωής τους, διότι εκείνη δεν παύει ν’ ανακράζει: Δεν είμαι νεκρή. Κι είναι τούτη η ιαχή που πρέπει να τολμήσουμε να εξαπολύσουμε εναντίον του δημίου. Είναι γι’ αυτό που χρειάζεται θάρρος. Και δεν είναι μόνον η στωικότητα. Διότι δεν πρόκειται μόνο και μόνο για μια μορφή αποδοχής. Δεν είναι ούτε συμβιβασμός. Κανένας συμβιβασμός δεν είναι επιτρεπτός μ’ έναν δήμιο. Αυτό το θάρρος είν’ αξιοθαύμαστο κι αξίζει να εκτιμηθεί από τους Κύπριους, τους Έλληνες, τους Κούρδους. Το θάρρος των Αρμενίων δεν είναι μια αφηρημένη έννοια, είναι η ζωή τους. Διότι χρειάζεται θάρρος για να παραμένει κανείς ζωντανός στη μέση των νεκρών. Να υπάρχουμε είναι ήδη μια μορφή αντίθεσης, να ζούμε είναι μια πραγματική επανάσταση. Δεν αρκεί να το λέμε, πρέπει να σκεφτούμε για να πραγματοποιήσουμε τούτη την απελευθέρωση από το παράλογο. Το παράδειγμα τούτο πάει πιο πέρα από το παράδοξο του Camus κι είναι με τούτη την έννοια που αξίζει. Είναι πιο εύκολο να καταλάβουμε μια Αντιγόνη δίχως να είμαστε ο Σοφοκλής ή ο Brecht, παρά έναν λαό από Αντιγόνες. Ιδού η συμβολή του τουρκικού κατασκευάσματος, που λόγω της πράξης του τόνισε τούτη την άγνωστη πτυχή. Αυτές οι Αντιγόνες ζουν για να χλευάζουν τη βαρβαρότητα. Είναι το θάρρος να φτύνουμε κατά πρόσωπο τον δήμιο τη στιγμή που βασανίζει τη μνήμη μας, που πρέπει να συλλάβουμε για να θαυμάσουμε επιτέλους τους Αρμένιους για την ορθή τους αξία. Οι Αρμένιοι δεν ικανοποιούνται να μιλούν για γείτονες ή να παζαρεύουν την ιστορία τους, είν’ εδώ για να λένε πως η ιστορία δεν είναι νεκρή έπειτ’ από μία από τις πιο μαύρες σελίδες της. Οι βάρβαροι ξέχασαν πως είναι μέσα στη νύχτα που βλέπουμε τ’ αστέρια. Είναι το ίδιο για τους φάρους της Ανθρωπότητας απέναντι στα εγκλήματα. Να φωτίζουμε το σκοτάδι απαιτεί θάρρος. Όπως είναι το θάρρος των Αρμενίων.