4957 - Περί πληγωμένης Αρμενοσύνης
Ν. Λυγερός
Μετάφραση από τα γαλλικά: Κάτια Ρωσσίδου
Μέσα στο τετράδιο Moleskin, βλέπουμε ένα γυναικείο πρόσωπο. Παρατηρούμε μια διάσταση του προσώπου που παραπέμπει στον κυβισμό. Δεν πρόκειται απλώς για μια χειρονομία ζωγραφικής συνενοχής κατά Picasso, εκτός εάν ο υπαινιγμός συνδεθεί με τον Ισπανικό Εμφύλιο Πόλεμο. Σ’ αυτό το γαλήνιο πρόσωπο υπάρχει οδύνη, αλλά συγκρατημένη, λες και δεν ήθελε να ενοχλήσει τον αδιάκριτο θεατή. Είναι βέβαια συλλογισμένη κατ’ αναλογία με τη μνήμη του Leonardo. Αυτές οι χρωματιστές γραμμές που με δυσκολία αποκόπτονται από το χρόνο εκφράζουν την πληγή της Αρμενοσύνης. Μια sanguine ζωγραφιά χρωματισμένη με κόκκινο και μαύρο, αυτό είναι το δίχως όνομα θέαμα, για τους αδιάφορους. Ενώ για τους άλλους, είναι η οδύνη που έγινε γυναίκα, νεαρή Αρμένια, σαν την ελευθερία του Delacroix. Περιτειχισμένη μέσα στη σιωπή της λήθης, μαρτυρεί με την ύπαρξή της τη θηριωδία και τη φρίκη. Μόνο που κανείς δεν την ακούει, κανείς δεν την αφουγκράζεται σ’ αυτό το δικαστήριο όπου οι μεγάλοι ψυχαγωγούνται σαν παιδιά με το επικίνδυνο παιχνίδι του πολέμου. Αντικαθιστούν τους βομβαρδισμούς με διαπραγματεύσεις που υπονομεύουν τα κεκτημένα. Εκθειάζουν την ειρήνη αρνούμενοι την ύπαρξη του πολέμου. Ως εάν να μην αντιλαμβάνονται ότι η ύπαρξη του πολέμου συνεπάγεται αναπόφευκτα την ύπαρξη των θυμάτων και ακόμα χειρότερα την ύπαρξη των δημίων. Διότι ένα θύμα, εάν υπάρχει, πονάει. Ενώ ένας δήμιος, εάν υπάρχει, προκαλεί πόνο σε πολλά θύματα. Εάν η Αρμενοσύνη έχει πληγωθεί, αυτό δεν οφείλεται μόνο στην αδιαφορία των αδιάφορων, είναι κυρίως οι δικοί της που μπορούν να την πληγώνουν με τη συμπεριφορά τους. Έχουν την τάση να τη βλέπουν ως προσωποποίηση της Αρμενίας ενώ η Αρμενία είναι απλώς ένα κράτος. Δεν υπολογίζουν το διαχρονικό χαρακτήρα της Αρμενοσύνης. Έτσι κάθε αρμενική κοινωνία ασχολείται μόνο και μόνο με τα τοπικά και καθημερινά της προβλήματα. Όμως δεν είναι η βαρβαρότητα, με το διαρκή αγώνα εναντίον της, που καταβάλλει κάθε προσπάθεια συνηγορώντας προς αυτή την κατεύθυνση. Πιστεύεται ότι ο εκφυλισμός του εγκλήματος είναι ισχυρότερος από το ίδιο το έγκλημα. Ενδιαφερόμαστε για την παράδοση ενώ όλες μας οι κινήσεις καταδικάζουν το μέλλον μας. Ασχολούμαστε με το παρόν μας, ενώ η βαρβαρότητα διαγράφει σιγά-σιγά το παρελθόν μας. Τι λογαριάζουμε να γίνουμε, λοιπόν; Στιγμές του χρόνου ελπίζοντας ότι πρόκειται για σημείο αθανασίας; Όχι, η Αρμενοσύνη δεν σκέφτεται μόνο να αποδείξει την ύπαρξή της, υποφέρει επίσης για να αποδείξει στους άλλους ότι δεν είναι μόνοι και ότι η ανθρωπότητα υπάρχει έστω και αν η ανθρωπιά των ανθρώπων είναι πάντα σε εξέλιξη. Δεν αρκείται στο να υπάρχει διότι ξέρει ότι δεν θα υπάρχει πια. Επιδιώκει να “γίνει” για να συνεχίσει να είναι, παρ’ όλες τις βάρβαρες πράξεις. Και τότε κοιτάζει το λαό της σαν να αναμένει μια κίνηση απ’ αυτόν, μια ένδειξη τουλάχιστον. Να γιατί προδιαγράφει ένα χαμόγελο της Μόνα Λίζα, επειδή ξέρει αυτό που την περιμένει κι αυτό που περιμένει τη βαρβαρότητα.