Είναι εξαιρετικά δύσκολο να φανταστούμε και κυρίως να συνειδητοποιήσουμε τι πραγματικά σημαίνει μια γενοκτονία διότι είναι απαραίτητο να έχουμε ένα όραμα σφαιρικό και μία σκέψη συνθετική. Έτσι, οι περισσότεροι δεν ξέρουν πώς να κατανοήσουν την έννοια της γενοκτονίας και κατά συνέπεια απλώς πείθονται από τους άλλους. Αυτό το σημείο είναι ο πυρήνας του προβλήματος της αναγνώρισης. Διότι πώς να αναγνωρίσεις χωρίς να γνωρίζεις; Ακόμη και οι επιζήσαντες δεν καταφέρνουν να κατανοήσουν μια γενοκτονία παρά μόνο τοπικά. Άρα, γιατί να μην ταυτίζουμε μια γενοκτονία με μια σφαγή; Εξάλλου, δεν είναι αυτό που επιδιώκει η τουρκική προπαγάνδα; Μόνο που η έννοια της γενοκτονίας την οποία εισήγαγε ο Raphaël Lemkin δεν μπορεί να υποβαθμιστεί σε αυτό. Μια γενοκτονία είναι έγκλημα κατά της ανθρωπότητας, όμως κάθε έγκλημα κατά της ανθρωπότητας δεν είναι γενοκτονία. Γιατί τόση επιθυμία να διαχωρίσουμε αυτές τις έννοιες; Γιατί είναι σημαντικό στον τομέα του διεθνούς δικαίου και της Χάρτας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων; Ποιο είναι το όφελος στο ανθρώπινο επίπεδο; Η συμβολή του Raphaël Lemkin έγκειται στο ότι επέμεινε στο γεγονός ότι μια γενοκτονία αποτελεί μια συστηματική εξόντωση και ότι σε αυτή τη φράση, το κύριο χαρακτηριστικό είναι η συστηματοποίηση της εξόντωσης, και όχι η ίδια η εξόντωση. Όμως πώς να συνειδητοποιήσουμε τη σημασία αυτής της ιδέας; Τι σημαίνει στην κλίμακα του αθώου, στην κλίμακα του επιζώντος; Στην πραγματικότητα, δεν έχει νόημα παρά μόνο για τον δίκαιο. Διότι πρόκειται για μια δημιουργική απαγωγή, σύμφωνα με την ορολογία του Umberto Eco. Για να καταλάβουμε αυτή τη γνωστική δυσκολία, αρκεί να θυμηθούμε τα λόγια του Albert Einstein: καμία οδός δεν οδηγεί από την εμπειρία στη θεωρία. Γι’ αυτόν το λόγο, ακόμη και οι επιζήσαντες παρουσιάζουν μία δυσκολία στο να αντιληφθούν τη συνολική έννοια της γενοκτονίας. Αυτό τους καθιστά ευάλωτους έναντι των επιθέσεων των φανατικών της λήθης και της αδιαφορίας. Χωρίς την ανθεκτικότητα της γνώσης, είναι αδύνατον να αντισταθούν σε μια ρητορική επιχειρηματολογία. Οι επιζήσαντες είναι οι μάρτυρες και οι αποδείξεις. Όμως, σε αυτές τις δύο περιπτώσεις, παραμένουν σιωπηλοί εξαιτίας της δύναμης του συστήματος που μηχανεύεται μια πραγματική γενοκτονία της μνήμης. Στηριζόμενο στην απουσία μνήμης των μεν και στην αναποτελεσματικότητα των δε να αμυνθούν, το σύστημα πετυχαίνει τους σκοπούς του, εάν οι δίκαιοι δεν παρεμβαίνουν. Όμως, ποιο είναι το δικό τους μοντέλο για τη γενοκτονία; Εξετάζοντάς την σφαιρικά, η γενοκτονία αποτελεί ένα στρατηγικό στόχο. Συνιστά μία δομή, με δυνατά σημεία, αδύνατα σημεία και κρίσιμα σημεία. Και με αυτή την έννοια, στερείται κάθε ανθρώπινης θεώρησης. Εκμεταλλεύεται μόνο και μόνο την κτηνωδία του πολέμου, όπως θα το έγραφε ο Leonardo da Vinci. Χρησιμοποιεί μόνο και μόνο τη φρίκη του για να συντρίψει τον εχθρό τον οποίο δημιουργεί εξ αρχής ο μηχανισμός της προπαγάνδας. Ως εκ τούτου, πρέπει να έχουμε κατά νουν τους στόχους των δημίων, εάν πραγματικά θέλουμε να βοηθήσουμε τα θύματα. Διότι αν το μόνο που βλέπουμε είναι η σφαγή των αθώων, δεν μπορούμε να τους βοηθήσουμε. Ενώ το μόνο που χρειάζονται οι αθώοι, είναι η βοήθειά μας για να συνεχίσουν να υπάρχουν παρά τη φρικαλεότητα του θανάτου τους. Είναι γι’ αυτόν το λόγο που οι δίκαιοι φαίνονται απάνθρωποι στους κανονικούς ανθρώπους. Αγωνίζονται, όπως ισχυρίζονται, με εμμονή για μια ξεπερασμένη ιδέα. Η πραγματικότητα είναι άλλη, οι δίκαιοι είναι ανθρώπινοι, αλλά πολύ ανθρώπινοι για την κοινωνία, διότι ζουν μόνο και μόνο για την ανθρωπότητα.