Στην Ελλάδα, η γενοκτονία των Ουκρανών είναι σχεδόν άγνωστη. Το Γολοντομόρ (Holodomor) δεν έχει ακουστεί ακόμα ούτε ως λέξη. Ενώ ήδη 17 χώρες έχουν αναγνωρίσει τη γενοκτονία των Ουκρανών ως έγκλημα κατά της ανθρωπότητας. Κατά κάποιο τρόπο θα μπορούσαμε να πούμε ότι για τα ελληνικά δεδομένα είναι μία πετυχημένη γενοκτονία εφόσον η κοινωνία την έχει ξεχάσει ή την αγνοεί. Αυτό, βέβαια, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν θύματα και δήμιοι. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν δολοφονήθηκαν αθώοι κι ότι δεν παλεύουν δίκαιοι για την αναγνώριση της γενοκτονίας του 1932-1933. Το μήνυμα της Άσβεστης Φλόγας είναι απλό: η Ουκρανία θυμάται, ο κόσμος αναγνωρίζει. Κι ο συμβολισμός της είναι απόλυτα κατανοητός. Ο σταυρωμένος Χριστός στην καρδιά της Παναγιάς εξηγεί τη γέννηση του θανάτου. Τα στάχυα σιταριού είναι μία αναφορά στον τεχνητό λιμό. Πολλοί από μας δεν ξέρουν τα αυτονόητα για αυτή την ανθρώπινη τραγωδία. Δεν έχει πια σημασία. Τώρα μπορούμε να μάθουμε τα πάντα. Έχουμε πρόσβαση στα μυστικά αρχεία της εποχής που εξηγούν το πλαίσιο και τα αίτια των σποραδικών μαρτυριών που είχαμε στο παρελθόν. Δεν υπάρχει πια η επιλογή της λήθης, μόνο της αδιαφορίας. Τα δεδομένα υπάρχουν και αποδεικνύουν τα τρομακτικά γεγονότα εκείνης της σοβιετικής περιόδου. Μπορούμε πλέον να δούμε άμεσα το μέγεθος της θυσίας, τη φρίκη του εγκλήματος. Ως Έλληνες ξέρουμε ακριβώς τι σημαίνει η λέξη γενοκτονία διότι ο λαός μας την έχει ζήσει στο πετσί του κι έχει πεθάνει πολλές φορές εξαιτίας της. Δεν υπάρχει ανάγκη να μας την εξηγήσουν. Πρέπει απλώς να μάθουμε την ξεχασμένη ιστορία της Ουκρανίας. Δεν μπορεί να μας ξαφνιάσει το γεγονός της άγνοιας. Η μεθοδολογία της γενοκτονίας είναι κατανοητή. Βασίζεται στην εξαφάνιση των ανθρώπων μετατρέποντάς τους σε κτήνη για να μπορούν τα κτήνη να τους κατασπαράζουν, αλλά και για την εξαφάνιση των αποδεικτικών στοιχείων. Έτσι οι επιζώντες δυσκολεύονται δυο φορές να αναδείξουν το μέγεθος της τραγωδίας και δίχως την ύπαρξη των δικαίων μπορούν να καταλήξουν στην αυτοκτονία όπως ο Primo Levi. Η Άσβεστη Φλόγα δεν συμβολίζει μόνο τη γενοκτονία μέσω της φωτιάς, αλλά και την αναγνώρισή της μέσω του φωτός. Ως Έλληνες δεν είμαστε υπεύθυνοι για τη γενοκτονία των Ουκρανών, αλλά ως πολίτες είμαστε υπεύθυνοι για τη γενοκτονία της μνήμης. Η γενοκτονία των Ουκρανών μάς αγγίζει μέσω της ανθρωπότητας και του χρόνου. Δεν πρέπει μόνο να μάθουμε, το πρέπον είναι να πράξουμε μέσω της μνήμης ως αντίσταση στο σύστημα της λήθης για την ανθρώπινη αξιοπρέπεια. Επιπλέον, κάθε γενοκτονία είναι ένα δίδαγμα, και όχι μόνο για τους δήμιους που αναζητούν την αποτελεσματικότητά της, αλλά και για τους δίκαιους που πολεμούν για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Η γενοκτονία των Ουκρανών έχει μια σπουδαία συμβολή. Το ιδεολογικό της υπόβαθρο και οι γεωπολιτικές της προεκτάσεις εμπλούτισαν τα εργαλεία των δημίων. Κι η άγνοιά μας δεν μπορεί να μείνει ουδέτερη. Επαγωγικά φορτίζεται και μας μετατρέπει σε συνένοχους. Με την Άσβεστη Φλόγα, η μνήμη μας γίνεται επίτευγμα της ανθρωπιάς.