Το Αρτσάχ, είτε το θέλουμε είτε όχι, δεν είναι πια μία εγκλωβισμένη περιοχή, μία αυτοανακηρυγμένη δημοκρατία ή μία αποσχισμένη χώρα. Το Αρτσάχ είναι μία ξεχωριστή οντότητα. Δεν είναι ένα κράτος μη αναγνωρισμένο, αλλά ένα κράτος de facto. Οι ειδικοί, βέβαια, επικεντρώνονται στην ιδέα ενός κράτους de jure αλλά αυτό δεν σημαίνει καθόλου ότι ο πληθυσμός βρίσκεται σε παθητική θέση αναμονής. Η διεθνής κοινότητα μπορεί να συνεχίζει να διερωτάται για το καθεστώς που πρέπει να του δώσει αλλά τα γεγονότα μιλούν από μόνα τους. Παρά τις τουρκικές υπεκφυγές και τις διαμαρτυρίες των Αζέρων, το Αρτσάχ οπωσδήποτε υπάρχει. Το Αρτσάχ δεν αρκείται στο ό,τι έχει Σύνταγμα από το 2006, ούτε στο ό,τι έχει εκλέξει τον πρόεδρο του με καθολική ψηφοφορία το 2007. Το 2008 οργανώνει το Α΄ Διεθνές Συνέδριο περί των γεωπολιτικών του προοπτικών. Αυτό δείχνει, μεταξύ άλλων, πως το Αρτσάχ δεν αρκείται πια στο να επιβιώνει, ούτε στο να υπάρχει, αλλά τώρα διεκδικεί ανοιχτά τα δικαιώματά του σε διεθνές επίπεδο. Στη διεθνή σκακιέρα, σίγουρα δεν παίζει το ρόλο του μοναχικού ίππου χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρόκειται για ένα πιόνι που μπορεί να τύχει εύκολου χειρισμού. Η αρμενική κηδεμονία και προφανώς η ρωσική συνεχίζουν να υπάρχουν, όμως όχι πλέον σε πνευματικό επίπεδο. Ο ρόλος του Αρτσάχ δεν υποβαθμίζεται στο ρόλο ενός μικρού κομματιού σ’ ένα τεράστιο παζλ. Έχοντας επίγνωση της γεωστρατηγικής του αξίας, το Αρτσάχ αποτελεί μία ιδιομορφία που δεν μπορεί εύκολα να ομαλοποιηθεί για να θεωρηθεί ως μία απλή προέκταση της αρμενικής οντότητας. Είναι προτιμότερο να διαμορφώσουμε την ιδέα ότι το Αρτσάχ είναι ένας κόμβος σ’ ένα ευρύτερο δίκτυο, αυτό της αρμενικής διασποράς. Και αυτό το δίκτυο είναι πολύ ανθεκτικότερο στην αντιμετώπιση των επιθέσεων των Αζέρων και των Τούρκων παρά η απλή υποτελής σχέση με την Αρμενία. Οι θέσεις του Ερεβάν και του Στεπανακέρτ είναι κοντινές αλλά δεν είναι ταυτόσημες. Και αυτό αποτελεί από τώρα και στο εξής ένα σχηματισμό τον οποίο οφείλουμε να έχουμε υπόψη, εάν δεν θέλουμε να προβαίνουμε σε υπεραπλουστεύσεις οι οποίες έχουν μία και μόνη ιδιότητα, δηλαδή να αλλοιώνουν το πρόβλημα. Διότι σ’ ένα δυναμικό σύστημα, έστω και αν η Αρμενία αποτελεί μία ποικιλομορφία όταν την εξετάζουμε ιστορικά, το γεγονός παραμένει ότι ξεχωρίζει μεταξύ άλλων για την ιδιομορφία, που είναι το κατεξοχήν χαρακτηριστικό του Αρτσάχ. Το Αρτσάχ μάς έχει ήδη αποδείξει στο παρελθόν ότι δεν φοβήθηκε τις άνισες μάχες. Άρα γιατί θα έπρεπε να φοβάται τις απειλές των οποίων η επίδραση αφορά μόνο και μόνο τον τομέα της δυνητικής πληροφόρησης. Οι δυνητικές απειλές των Αζέρων καταρρέουν μπροστά στην πραγματικότητα του Αρτσάχ, και τούτο παρόλα τα τεχνάσματα που επιστρατεύουν οι δημοσιογράφοι. Ο πόλεμος της πληροφόρησης δεν έχει νόημα παρά μόνο όταν και οι δύο παίχτες παραμένουν στο δυνητικό χώρο. Μόνο που το Αρτσάχ συνεχίζει να δημιουργεί σιγά-σιγά, αλλά σταθερά, τη δική του πραγματικότητα. Έτσι αυτή η χώρα που δεν υπάρχει για μερικούς, αυτή η χώρα που ανήκει στην ουτοπία για κάποιους άλλους, καταφέρνει όχι μόνο να αντιστέκεται στις επιθέσεις των προγονικών της αντιπάλων, αλλά επίσης να δημιουργεί ένα νέο πλαίσιο σκέψης όπου η αρμενική πραγματικότητα αποκτά μία νέα διάσταση. Είναι με αυτή την έννοια που μπορούμε πραγματικά να μιλούμε περί μεγάλης στρατηγικής μικρών κρατών διότι τα μικρά κράτη διαμορφώνονται μέσα από τους μικροπολέμους τους οποίους δεν εγκαταλείπουν χάρις στις μεγάλες ιδέες. Γι’ αυτόν το λόγο, το Αρτσάχ αποτελεί μία ανθρώπινη επανάσταση εναντίον της βαρβαρότητας.