Ένα από τα χαρακτηριστικά και συμβολικά παραδείγματα της γλυπτικής κατά τη σοβιετική περίοδο είναι ο γλύπτης Меркўров. Εκ φύσης η γλυπτική ανήκει στο χώρο και εκδηλώνεται μέσω των όγκων στις τρεις διαστάσεις, κατά συνέπεια σε μία δύσκολη περίοδο είναι εύκολο να εκτεθεί ο γλύπτης. Η παραμικρή απόκλιση από το κοινωνικό πλαίσιο που έχει μετατραπεί σε δόγμα από το σοβιετικό καθεστώς αποτελεί πρόσχημα επίκρισης. Η Голубкина ενώ ήταν αρχικά ενθουσιασμένη από την επανάσταση του 1917, αρνήθηκε να εργαστεί για το σοβιετικό καθεστώς μετά την εκτέλεση μελών της Ντούμας. Προηγουμένως είχε συμμετάσχει στην επανάσταση του 1905 και μάλιστα φυλακίστηκε για αυτό το λόγο. Η μετεξέλιξη της επανάστασης δεν μπορούσε να συνυπάρχει με το έργο σε ένα πλαίσιο συνεργασίας. Η λεπτότητα του έργου τους συμβάδιζε δύσκολα με τις σταλινικές απαιτήσεις γιγαντισμού. Βέβαια αυτό δεν ενόχλησε όλους τους γλύπτες εκείνης της εποχής, όπως το αποδεικνύει το παράδειγμα του Tilbergs που πήρε μέρος στο πρόγραμμα του Λένιν για την ανάδειξη της σοβιετικής εμβέλειας. Τίποτα όμως δεν είναι απλό με εκείνη την εποχή. Το μεγάλο άγαλμα του Ουκρανού ποιητή Шевчéнко που δημιούργησε με γύψο το 1918 δεν θα αντικατασταθεί από ένα άλλο με μπρούτζο και θα καταστραφεί 8 χρόνια αργότερα. Έτσι μόνο το 1921 θα γίνει καθηγητής ζωγραφικής. Και στην ουσία δεν θα διαπρέψει πια στη γλυπτική. Το βιογραφικό του Меркўров είναι όμως ακόμα πιο ενδιαφέρον, διότι δεν παρέμεινε αποκλειστικά σε ρωσικό πλαίσιο. Γεννήθηκε στην Αρμενία, σπούδασε στην Πολυτεχνική Σχολή του Κιέβου, έγινε μαθητής του Adolf Mayer στην Ελβετία, μελέτησε στη Γερμανία και τελικά μπήκε στο ατελιέ του Auguste Rodin. Όλο αυτό το υπόβαθρο εξηγεί μερικώς το έργο του και το στίγμα του. Διότι δεν ήταν απλώς ένας γλύπτης αλλά ένας φιλόσοφος των τεχνών. Αυτή η ιδιότητα αποτέλεσε την ανθεκτικότητά του όταν το σοβιετικό σύστημα προσπάθησε να του επιβάλλει το δόγμα του. Τα μοτίβα του δεν ήταν τεχνικά. Το βάθος του έργου του πηγάζει από τη δύναμη της σκέψης του και στην επιρροή του Достоéвский. Όταν επέστρεψε στη Ρωσία το 1907 του ζήτησαν να κάνει μια μάσκα θανάτου του Καθολικού της Αρμενικής Εκκλησίας. Έτσι άρχισε μία διαδικασία που χαρακτηρίζει το έργο του. Με την πάροδο του χρόνου έκανε τις μάσκες θανάτου πολλών προσωπικοτήτων του πολιτικού αλλά και του λογοτεχνικού χώρου. Ως ελεύθερος στοχαστής, ανήκε σε διάφορες οργανώσεις δίχως να εγκλωβίζεται σε καμία από αυτές. Επιπλέον, ως διευθυντής του Μουσείου Πούσκιν κατάφερε να σώσει το μνημείο της Μεγάλης Αικατερίνης και το έστειλε μυστικά στην Αρμενία, όπου παρέμεινε για δεκαετίες, πριν επιστρέψει στη Ρωσία. Και πολύ αργότερα είναι ο μόνος γλύπτης που τόλμησε να κάνει δώρο στο Στάλιν ένα άγαλμα με τίτλο «Ο θάνατος του αρχηγού», το οποίο δεν έγινε αποδεκτό. Όλο το σοβιετικό σύστημα ως πολιτιστική οντότητα μπορεί να χαρακτηριστεί από τις μάσκες θανάτου του Меркўров. Μετέτρεψε την τέχνη σε θάνατο για όσους αντιστέκονταν και τον θάνατο σε τέχνη για όσους το υποστήριζαν. Ο σοβιετικός ρεαλισμός είναι τόσο βαθιά αγκυροβολημένος μέσα στο πολιτικό πλαίσιο που έζησε μόνο πάνω στον τάφο ενός λαού που όταν αναστήθηκε τον απέρριψε, όπως γίνεται για κάθε φαινόμενο μόδας. Όταν όλη η Τέχνη δεν είναι παρά μια προπαγάνδα του πολιτικού, δεν αξίζει περισσότερο από μία αφίσα ενός περασμένου γεγονότος.