Δραματοποιημένο Μυθιστόρημα του Φιόντορ Ντοστογιέφσκι

Σκηνοθ.: Γ. Καλατζόπουλος. Διασκευή: Τ. Προύσαλης. Παίζουν: Τ. Προύσαλης, Μ. Δραγάτσης, Σ. Ντέμκα, Μ. Κωνσταντινίδου. Σκην.-κοστ. Κ. Πανωρίδης. Διάρκεια 80′

Ο φτωχός φοιτητής Ρασκόλνικοφ, ο οποίος πάσχει από ιδεοληψία και θεωρεί ότι είναι «υπεράνθρωπος», διαπράττει ένα έγκλημα. Ποια θα είναι η τιμωρία του και τι θα τον οδηγήσει στην ομολογία; Καταλυτικό ρόλο παίζει η σχέση του με τον ανακριτή, ο οποίος τον κυκλώνει με δεξιοτεχνία αιλουροειδούς.

Μία από τις πιο ισχυρές ικανότητες του μεγάλου Ντοστογιέφσκι είναι να δημιουργεί έναν ολόκληρο κόσμο με τις λέξεις του. Στο θέατρο ΕΣΩΘΕΑΤΡΟ, η σκηνοθεσία του Καλατζόπουλου κατάφερε να αναδημιουργήσει μπροστά μας αυτόν τον κόσμο με τις εικόνες του. Η μουσική υπόκρουση γέμιζε ακόμα και το κενό του σκοταδιού. Όσον αφορά στο συμπληρωματικό της στοιχείο, το παράδειγμα της κορσικής μουσικής όταν το κείμενο αναφέρεται στο Ναπολέοντα, επαρκεί. Η διασκευή του Προύσαλη δεν κατάφερε μόνο να αποδώσει το έργο του μεγάλου Ρώσου συγγραφέα, αλλά και να μην τον προδώσει. Κράτησε τα νοητικά σχήματα της ψυχολογίας, του διαλόγου και της ανάκρισης που λειτουργεί μαιευτικά ως κάθαρση του Ρασκόλνικοφ, ακόμα και αν έχει περισσότερο το ύφος του Ηράκλειτου παρά του Σωκράτη. Και με αυτόν τον τρόπο, καταφέρνουν η διασκευή και η σκηνοθεσία να τοποθετήσουν αυτό το τεράστιο έργο σ’ έναν τόσο μικρό χώρο. Διότι ασχολήθηκαν μόνο και μόνο με τον πυρήνα του έργου, ο οποίος μελετά τον εσωτερικό κόσμο της ψυχοσύνθεσής μας. Αν δεν χρειάστηκαν περισσότερο, είναι γιατί αυτός αρκεί για την ψυχή. Ο ανακριτής ξέρει να ερευνά. Ο Ρασκόλνικοφ μαθαίνει και πιστεύει. Ο δάσκαλος και ο μαθητής παλεύουν για την ανθρωπότητα με την ανθρωπιά, δίχως ελπίδα, αλλά όχι απεγνωσμένα. Το έγκλημα δεν είναι η τιμωρία και η τιμωρία δεν είναι έγκλημα. Δεν υπάρχει και ρωμαϊκό δίκαιο με το περίφημο Duralex, sedlex. Και η διασκευή και η σκηνοθεσία μέσω της απλότητας και της λιτότητας έδωσαν έμφαση στη μυστικιστική σκέψη του Ντοστογιέφσκι. Ο άνθρωπος δεν υπάρχει μόνο διότι σκέφτεται, αλλά επειδή υποφέρει. Η σχέση του Ρασκόλνικοφ με τη Σόνια είναι άκρως ενδεικτική, ακόμα και την ώρα της ομολογίας. Η Σόνια ξέρει πόσο υποφέρει ο Ρασκόλνικοφ και αυτή θα τον αγκαλιάσει. Δεν κοιτάζει μόνο τον εγκληματία, βλέπει και τον τιμωρημένο. Εδώ βρίσκουμε ένα άλλο νοητικό σχήμα που συνδυάζεται με το πρώτο του ανακριτή Πορφύρη. Ο δράστης βρίσκεται ανάμεσα στη γνώση και στην αθωότητα. Προβληματίζεται ως δίκαιος και εξετάζει τα όριά του. Ενώ πίστευε ότι μπορεί μόνος του να δημιουργήσει τον κόσμο του, ακόμα και το εσωτερικό του, ο δίκαιος μετά από το έγκλημά του, την υπέρβασή του, δεν μπορεί να λυτρωθεί παρά μόνο με τη γνώση και την αθωότητα. Τα δύο ζευγάρια λειτουργούν με ασύμμετρο τρόπο. Η αθώα διαβάζει τη βίβλο. Ο ανακριτής διαβάζει το κείμενο. Όμως και οι δύο διαβάζουν την ψυχή του Ρασκόλνικοφ. Ο ένας νοητικά και η άλλη συναισθηματικά. Και καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα. Αυτός ο άνθρωπος πρέπει να σωθεί. Έτσι η τιμωρία δεν αποτελεί το τερματικό στοιχείο του έργου. Είναι το ενδιάμεσο που άγγιξε και τον Καμύ όπως το έγραψε στο μύθο του Σίσυφου. Η έλλειψη ελπίδας δεν σημαίνει απελπισία. Η καταδίκη του ενόχου είναι η απελευθέρωση του δίκαιου. Αυτό βλέπουμε και στα μάτια του Δραγάτση. Φωτισμένος και φωτεινός διασχίζει το σκοτάδι για να ξαναβρεί την ουσία της ανθρωπότητας, δηλαδή την ανθρωπιά του ανθρώπου, σε μία μαγική παράσταση και αναπαράσταση.

ΕΣΩΘΕΑΤΡΟ

Ακταίου 3, Θησείο, 2103410224

Βραδ: Πέμ., Παρ., Σαβ. 9.30 μ.μ., Κυρ. 8.30 μ.μ. € 17, φοιτ.: € 12. Διάρκεια: 80′.