Raphaël Lemkin

Αν μια γενοκτονία έχει μια συμβολή, αυτή είναι χωρίς αμφιβολία εκείνη της συναίσθησης της απώλειας. Μόνο, πρέπει να γίνει αντιληπτή μια τέτοια απώλεια και να φαντασθούμε τη χειροπιαστή απεικόνισή της, στην περίπτωση που έχει πραγματωθεί. Ακόμα και στο πλαίσιο του αγώνα μας για την αναγνώριση της γενοκτονίας, ξεχνάμε συχνά να συνειδητοποιήσουμε την απουσία των προσώπων εκείνων που δεν γεννήθηκαν ποτέ, εξαιτίας του θανάτου των προγόνων τους. Σκεφτόμαστε τα θύματα, ακόμα και ορισμένους ανθρώπους, ιδιαίτερα εφόσον γνωρίζουμε το έργο τους και τη συμβολή τους στην εξέλιξη της ανθρωπότητας. Μόνο, ποιος από εμάς σκέφτεται αυτούς που δεν είχαν αυτή την δυνατότητα; Η απάντηση είναι απλή: Ο Ράφαελ Λέμκιν. Πρόκειται για τον δημιουργό της έννοιας της λέξης ‘γενοκτονία’. Αλλά είναι ακόμα πιο βαθύς απ’ αυτό. Δια μέσου των γραπτών του μας δείχνει τον ανθρώπινο δρόμο, που στερήθηκε η φωνή μέσα στη κοινωνία της λήθης. Αποσπά από τα έθνη τον καρπό τους, για να τον δώσει ως δώρο σ’ ολόκληρη την ανθρωπότητα. Έτσι, οι άνθρωποι είναι δώρα για την ανθρωπότητα. Σ’ αυτό το νέο πλαίσιο, η έννοια της γενοκτονίας αποκτά μια νέα διάσταση, που αφορά παράλληλα στην άρνηση της γενοκτονίας. Δεν πρόκειται πλέον για γεγονότα μεμονωμένα μέσα στο χρόνο με μια τοπική επίδραση, παρά τη φρίκη τους. Πρόκειται για ένα έγκλημα που διαιωνίζεται στο διάβα του χρόνου, όσο δεν αναγνωρίζεται. Και είναι αυτός ο λόγος, που ένα τέτοιο έγκλημα κατά της ανθρωπότητας γίνεται τόσο αποτρόπαιο. Γιατί δεν παύει να πληγώνει την ανθρωπότητα. Αυτή βρίσκεται στη θέση της μητέρας, που ο βάρβαρος ξεκοίλιασε για ν’ αρπάξει το παιδί της και να το αποκεφαλίσει. Το έγκλημα γίνεται αντιληπτό αφήνοντας ένα ανεξίτηλο σημάδι μέσα στο χρόνο και καθιστώντας το παιδί ανήμπορο να διατηρήσει τη μνήμη της ξεκοιλιασμένης μάνας του. Έτσι, ο φόνος είναι διπλός. Δεν επιδιώκει μόνο την πληγή, αλλά και τη διάρκειά της. Δεν ικανοποιείται με το συμβολισμό, επιθυμεί το στιγματισμό. Η σταύρωση δεν επαρκεί για το δήμιο, γιατί φοβάται την ανάσταση. Όλος ο προβληματισμός γύρω από τη γενοκτονία βρίσκεται στη διάρκεια της πράξης, για όσο έχουμε την τάση να την θεωρούμε ένα απλό γεγονός. Γιατί ξεχνάμε τους απογόνους των θυμάτων. Και κυρίως την πιθανή συνεισφορά τους στην εξέλιξη της ανθρωπότητας. Να, τι μας υπενθυμίζει το κείμενο του Ραφαέλ Λέμκιν. Δίνοντάς μας τα ονόματα των ανθρώπων που βοήθησαν την ανθρωπότητα, μας κάνει να αντιληφθούμε με τρόπο χειροπιαστό την απώλεια που αντιπροσωπεύει η γενοκτονία για την ανθρωπότητα. Επιπλέον, μας επιτρέπει να συνειδητοποιούμε ότι δεν αφορά μόνο στην ανθρωπότητα του παρόντος, αλλά σ’ εκείνη του μέλλοντος, που δεν θα έχει ποτέ την ευκαιρία να γεννηθεί, να ζήσει, να δημιουργήσει. Ο Ράφαελ Λέμκιν επιμένει σ’ αυτό το γεγονός, για να γίνει αντιληπτή η σπουδαιότητα της καταδίκης αυτού του εγκλήματος κατά της ανθρωπότητας. Αυτό υποδεικνύει ακόμα ότι δεν μπορεί να μας αρκεί μόνο η αναγνώριση. Είναι αναγκαίο να περάσουμε στο στάδιο της ποινικοποίησης, για να καταδικάσουμε αυτούς που θέλησαν ν’ αποκεφαλίσουν το παιδί, ακόμα κι αν η μάνα ήταν ήδη ξεκοιλιασμένη. Επιπλέον, η αναγνώριση δεν μπορεί παρά να είναι το πρώτο βήμα στη διαδικασία της αποκατάστασης, καθόσον το έγκλημα διαπράχθηκε δια μέσου του χρόνου. ΄Ετσι, το πραγματικό πρόβλημα της γενοκτονίας, με ανθρώπινες διαστάσεις, δεν είναι η ιστορικότητα, μιας και αυτή είναι αδιαμφισβήτητη, αλλά το χαρακτηριστικό της διαχρονικότητάς της, μέσω της γενοκτονίας της μνήμης. Το έγκλημα κατά της ανθρωπότητας δεν πραγματοποιείται μόνο έναντι των περασμένων, αλλά κυρίως έναντι των επερχόμενων. Αυτό πρέπει να έχουμε στο νου, όταν εξετάζουμε τη γενοκτονία, αυτή είναι η συμβολή της.