Ο καθένας ξέρει τη δύναμη της μνήμης της προσφυγιάς. Και ο λόγος είναι απλός. Η προσφυγιά είναι μόνο μνήμη διότι είναι η μόνη που μπορεί να θυμηθεί τον θάνατο της πατρίδας. Με αυτόν τον τρόπο, κάθε πρόσφυγας είναι ένα κομμάτι μνήμης του ελληνισμού. Βέβαια με την πάροδο του χρόνου αλλά και με τον φθόνο, ο πρόσφυγας εξουδετερώνεται από την καθημερινότητα. Μετά οι πιο νέοι τον βλέπουν ως ένα γραφικό στοιχείο του παρελθόντος και ένα στοιχείο γραφικού του μέλλοντος. Ο πρόσφυγας ενοχλεί ως θύμα διότι η ύπαρξή του αποδεικνύει ότι υπήρξε έγκλημα δίχως καταδίκη. Κατά συνέπεια, ο πρόσφυγας προκαλεί ενοχές στο ίδιο του το κράτος που δεν μπόρεσε να τον βοηθήσει. Σιγά-σιγά το θύμα μετατρέπεται σε παρενόχληση. Και όντως η μνήμη ενοχλεί την κυριαρχία της ουδετερότητας και της αδιαφορίας διότι παλεύει εναντίον της λήθης που καθησυχάζει τους πάντες. Όμως η μνήμη της προσφυγιάς δεν είναι παρά μόνο παθητική με αυτόν τον τρόπο. Αντιστέκεται ώσπου να σβήσει. Κανένας δεν της εξηγεί ότι υπάρχει και η προσφυγή της μνήμης. Ο πρόσφυγας που κάνει προσφυγή δεν είναι πια μόνο θύμα. Είναι θύμα που αγωνίζεται. Είναι αγωνιστής που διεκδικεί. Είναι δικαστής που καταδικάζει. Με άλλα λόγια, ο πρόσφυγας δεν προκαλεί μόνο ενοχές στην απραξία αλλά αναδεικνύει και τους ενόχους της ιστορίας. Αυτή η αλλαγή φάσης που είναι φαινομενικά ασήμαντη, είναι η ουσία του προβλήματος. Διότι με την προσφυγή της μνήμης, ο πρόσφυγας συμβάλλει στον απελευθερωτικό αγώνα της πατρίδας του. Μπορεί οι άλλοι να μην ξέρουν τι να κάνουν, ακόμα και αν ασκούν κριτικές που παραμένουν βέβαια μάταιες. Ενώ ο πρόσφυγας με την αποτελεσματικότητα της προσφυγής μετατρέπεται σε ανθρώπινο όπλο που παλεύει για την ελευθερία της πατρίδας του. Ο πρόσφυγας δεν δείχνει μόνο το παράδειγμα, ασκεί και ένα δικαίωμα που δεν έχουν άλλοι συμπατριώτες του. Κάθε προσφυγή της μνήμης είναι και μία ανάδειξη της μνήμης της προσφυγιάς. Ο πρόσφυγας δεν είναι πια μόνο και μόνο ένας γραφικός. Αποκτά ένα όνομα διότι η προσφυγή του έχει το όνομά του. Το όνομά του καταδικάζει τον εισβολέα, τον καταπατητή, το κατοχικό καθεστώς. Ο πρόσφυγας αναδεικνύει το έγκλημα πολέμου που αποτελεί ο εποικισμός. Έτσι με την πάροδο του χρόνου, τα προσφυγόπουλα θα είναι περήφανα που είχαν γονείς που έκαναν την προσφυγή της μνήμης τους. Διότι θα είναι η πιο αποτελεσματική συμβολή του ελληνισμού ενάντια στη βαρβαρότητα.