Ο Αλέξανδρος Καραθεοδωρής δεν ήταν μόνο ο πρώτος πληρεξούσιος της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ήταν και ο ειδήμονας στον τομέα του ρωμαϊκού δικαίου, του Κώδικα του Ναπολέοντα και βέβαια του μουσουλμανικού δικαίου. Μία από τις σπουδαιότερες μελέτες του ως νομικός αφορά στην εξέλιξη του μουσουλμανικού δικαίου και στις επιπτώσεις της στη διαχείριση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Σε αυτήν τη μελέτη, ο Αλέξανδρος Καραθεοδωρής κάνει πολύ εύστοχες παρατηρήσεις πάνω στα θεμέλια αυτού του δικαίου. Αναρωτιέται σε ποια χρονολογία πρέπει να καταφύγουμε για να κατανοήσουμε πότε η εξήγηση και η ερμηνευτική του δικαίου, με το πρόσχημα της ερμηνείας του προφητικού λόγου, καταλήγει στη δημιουργία του υλικού του δικαίου [βλέπε opus 2544]. Η ερώτησή του εξηγείται από τη συνέχεια του κειμένου. Ο Αλέξανδρος Καραθεοδωρής κάνει μία αναφορά στην παραδοσιακή προσέγγιση του θέματος και γράφει ότι οι σοφοί της Ανατολής θεωρούν ως αυθόρμητες επιστήμες της μεγαλοφυΐας των Αράβων, την επιστήμη της γραμματικής και την επιστήμη του δικαίου. Παρατηρεί, όμως, ότι ακόμα και αν οι Άραβες ανέπτυξαν σε ένα πολύ υψηλό επίπεδο αυτές τις δύο επιστήμες, δεν συνεπάγεται ο «αυθόρμητος χαρακτήρας» τους. Η παρατήρηση δεν είναι μόνο εύστοχη, αλλά έχει και τη βαρύτητα του ειδήμονα του ρωμαϊκού δικαίου. Ο Αλέξανδρος Καραθεοδωρής που εκπόνησε τη διδακτορική διατριβή του στο Παρίσι γνωρίζει όλο το λατινικό υπόβαθρο του δικαίου. Και είναι αναμενόμενο να βρίσκει όχι μόνο αναλογίες, αλλά και ετυμολογίες. Ο πλούτος των λατινικών εκφράσεων που χρησιμοποιεί στον γραπτό του λόγο είναι τόσο μεγάλος που από μόνος του αποδεικνύει την ικανότητά του να συγκρίνει διαχρονικά τα δίκαια. Βέβαια, ο Αλέξανδρος Καραθεοδωρής ήταν και διπλωμάτης ανωτέρου επιπέδου που δεν επέτρεπε στον εαυτό του να εκφραστεί με άμεσο τρόπο για θέματα που θα μπορούσαν να αμφισβητήσουν την επίσημη παράδοση. Κατά συνέπεια, με έναν τυπικό τρόπο αποφεύγει να επεκταθεί πάνω σε αυτό το θέμα, με το πρόσχημα ότι αυτή η έρευνα θα ήταν εκτός του πλαισίου που είχε ορίσει εξ αρχής. Κατανοούμε, λοιπόν, ότι η ανάγνωση των χειρογράφων του Αλέξανδρου Καραθεοδωρή δεν είναι μόνο σημαντική από αυτό που εκφράζει άμεσα αλλά και από τα άλλα. Αυτές οι παρατηρήσεις ανήκουν σε αυτόν το τομέα. Πρέπει να είμαστε προσεχτικοί όχι μόνο σε αυτά που λέει αλλά και σε αυτά που υπονοεί. Διότι εδώ δεν πρόκειται για μία επίσημη μυστική αναφορά ή μία εμπιστευτική επιστολή, αλλά και για ένα κείμενο προς δημοσίευση όπου δεν πρέπει, διότι δεν μπορεί, να εκτεθεί. Παρ’ όλα αυτά, οι παρατηρήσεις υπάρχουν για όσους θέλουν να τις δουν. Αυτό είναι το ύφος του Αλέξανδρου Καραθεοδωρή. Και με αυτό θα μάθουμε πολλά για την ιστορία μας.