Δεν υπάρχει έργο μόνο για το έργο. Το έργο είναι και οντολογικό και τελεολογικό. Δεν δημιουργείται από το τίποτα και δεν δημιουργείται για το τίποτα. Είναι το αποτέλεσμα μίας ανάγκης, όχι όμως μόνο και μόνο προσωπικής. Η ανάγκη της δημιουργίας προέρχεται και από την πίστη της ανάγκης, της ανάγκης του κόσμου. Ο δημιουργός εκφράζεται, όχι όμως για τον εαυτό του ή μάλλον ναι, αλλά με έναν ιδιόμορφο τρόπο, διότι ο εαυτός του είναι οι άλλοι. Ο δημιουργός δεν ζει μόνο μεταξύ των άλλων. Ζει για τους άλλους διότι ξέρει ότι χωρίς τους άλλους, η ύπαρξή του δεν θα είχε νόημα. Κατά συνέπεια, η παραγωγή του είναι φυσιολογικά πληθωρική. Πρέπει με το έργο του ν’ αγγίξει την πολλαπλότητα των άλλων. Κάθε του κίνηση δεν είναι απλώς μία πινελιά πάνω σ’ έναν πίνακα, είναι ένας ολόκληρος πίνακας. Είναι από μόνο του ένα έργο στο οποίο δίνει την ίδια αξία. Δεν υπάρχουν διαβαθμίσεις. Όπως και για τους ανθρώπους, υπάρχει μία νοητική ισότητα. Ο δημιουργός δεν υποβαθμίζει, αναδεικνύει. Ενσωματώνει τα δεδομένα του κόσμου ενώ οι άλλοι δέχονται την πίεσή τους. Η πραγματικότητα γίνεται ύλη του έργου και όχι συνθήκη. Η ανάγκη του έργου τρέφεται από αυτήν, όχι όμως για να δημιουργήσει πραγματικότητα, αλλά πρώτα ουτοπία. Διότι μόνο η ουτοπία παράγει πραγματικότητα. Κατά συνέπεια, δεν υπάρχει αντιμετώπιση της πραγματικότητας, μα χρήση της. Το σπάνιο αναζητεί τη ζωή για να παράγει ιστορία και πολιτισμό. Το μεγάλο πρόβλημα δημιουργείται στον τομέα της ιστορίας όπου το έργο είναι και ανάδειξη, αλλά και ανακοίνωση των γεγονότων. Η απλή καταγραφή δεν αρκεί, διότι πολλά γεγονότα ενοχλούν μερικούς παράγοντες και προσπαθούν να τα εξαφανίσουν. Έτσι γίνεται με τη γενοκτονία των Αρμενίων και με τη γενοκτονία των Ποντίων. Και γι’ αυτόν τον λόγο πρέπει να δοθούν μάχες για να διεκδικήσουμε τα γεγονότα αυτά. Η ιστορία είναι ένα δυναμικό και περίπλοκο πλαίσιο όπου η μελλοντική τροχιά ενός γεγονότος είναι μη προβλέψιμη. Για να αποκτήσει έναν διαχρονικό χαρακτήρα πρέπει να γίνει ένας μεγάλος αγώνας. Τίποτα δεν είναι οριστικό. Τίποτα δεν είναι καθορισμένο. Το γεγονός μπορεί να έγινε, όμως άμα το ξέχασαν όλοι, είναι σαν να μην έγινε. Διότι όταν σβήνει η μνήμη, δεν υπάρχει πια. Κατά συνέπεια, το πρόβλημα της ύπαρξης μετατρέπεται σε πρόβλημα της μνήμης. Όλο το θέμα είναι πώς να μην χαθεί αυτή η μνήμη μέσα σ’ ένα περιβάλλον όπου κυριαρχεί η λήθη. Η κυριαρχία της λήθης εξηγείται εύκολα. Η λήθη δεν βρίσκει λύσεις, απλώς σβήνει τα προβλήματα. Είναι η αντίσταση της μνήμης που εξηγείται με δυσκολία. Διότι δεν υπάρχει λόγος για την κοινωνία. Η μνήμη αφορά μόνο και μόνο την ανθρωπότητα. Μόνο μέσα σε αυτό το πλαίσιο έχει την πραγματική αξία. Σε άλλο πλαίσιο έχει μόνο κόστος διότι πρέπει ν’ αντισταθεί στην εντροπία. Αυτός ο δεύτερος νόμος της θερμοδυναμικής απαιτεί τη χρήση ενός νοητικού πλαισίου για να διατηρηθεί η μνήμη δίχως να ανατρέψει αυτόν τον νόμο. Το έργο της ιστορίας είναι δύσκολο γιατί βασίζεται πάνω σε αυτό το νοητικό σχήμα. Και κάθε προσπάθεια γίνεται βάσει θυσιών των ιδιομορφιών της ιστορίας διότι το παίγνιο δεν είναι δίκαιο.