Οι άθλοι του Αρέστη δεν έχουν μόνο νόημα για την εποχή.
Γιατί η διάρκεια της αντιπαράθεσης κράτησε πέντε αιώνες
και αυτό σημαίνει ότι δεν αποτελεί μία τοπική σύγκρουση.
Ο Αρέστης συνεχίζει τον αγώνα του έως το τέλος με μία
φανταστική μαχητικότητα που είναι ενδεικτική για το Βυζάντιο.
Σκέφτηκε ότι όλα αυτά είχαν γίνει μάλιστα
πριν το Διγενή Ακρίτη
ακόμα κι αν το ήξεραν
μόνο ελάχιστοι άνθρωποι.
Κι αν είχαν αναλύσει καλύτερα αυτούς τους αιώνες
θα είχαν προετοιμαστεί καλύτερα
για τους επόμενους.
Τα ίδια νοητικά σχήματα.
Κι όμως οι περισσότεροι δεν έβλεπαν.
Μόνο μερικοί σπάνιοι άνθρωποι το κατάφεραν.
Δε μπορούσε όμως να εξηγήσει
με ποιον τρόπο
είχαν διαδοθεί.
Η μυθολογία ήταν η ουσία της ιστορίας.
Κρατούσε τα στοιχεία που ξεχνούσε η περιγραφή.
Μόνο που αυτά δεν επαρκούν για την άμυνα
όταν υπάρχουν συνεχώς επιθέσεις.
Μόνο η πεμπτουσία της ιστορίας ήταν ικανή.
Και αυτή ήταν η στρατηγική.
Η στρατηγική της ιστορίας δεν ήταν μόνο μία θεωρία.
Επέτρεπε να αποφύγουμε τα δεσμά.
Τις παγίδες του εχθρού.
Εκείνος βασιζόταν πάντα στη μάζα
στη θυσία των δικών του
για ένα κομμάτι γης.
Όμως ο δικέφαλος αετός πρόσεχε τους δικούς του
διότι ήταν ελάχιστοι
κι έπρεπε να επιζήσουν
ακόμα και μέσα στο πλήθος.
Οι βάρβαρες κινήσεις κατά του Σταυρού
έπρεπε ν’ αφοπλιστούν με ελιγμούς και συνδυασμούς
και η νοημοσύνη ήταν απαραίτητη.
Συνέχισε τη διδασκαλία.
Τους έδειξε και τις αναδρομικές αναλύσεις.
Με τα αινίγματα.
Έπρεπε να βρουν το παρελθόν
αναλύοντας το παρόν
για να ξέρουν πώς θα παίξουν στο μέλλον.
Η αναδρομή έδειχνε το μέλλον.
Γιατί αυτό ήταν εγκλωβισμένο μέσα στο παρελθόν.
Το ψηφιδωτό του Χρόνου
είχε την εικόνα του.
Και αυτή ήταν η σκακιέρα.
Που γεννήθηκε για το μέλλον.