Ο πολιτισμός δεν ανήκει στο κοινωνικό πλαίσιο, είναι μια υπερκοινωνική δομή. Έχει στοιχεία του μάγματος του Καστοριάδη και ανήκει στην πολλαπλότητα της ανθρωπότητας. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο που δεν περιορίζεται σε κοινωνιολογικά δεδομένα, ο πολιτισμός αποτελεί όντως έναν πλούτο. Ενώ στην κοινωνιολογία είναι μόνο ένας παράγοντας που δεν ανήκει στον πυρήνα που καθορίζει μια κοινωνία. Αντιθέτως όμως αυτό το μειονέκτημα είναι ενδεικτικό της ιδιότητας του μάγματος. Το να μην καθορίζει μια ιδιαίτερη κοινωνία, ο πολιτισμός δεν σημαίνει απαραίτητα ότι η αξία του είναι ελάχιστη. Αν η ουσία δεν είναι καθοριστική σε μια ανούσια δομή, αυτό δεν σημαίνει ότι είναι άτοπη η αρχική υπόθεση. Είναι απλώς λογικό με την έννοια της ταυτιστικής λογικής. Η κοινωνία ως συνδυαμός του συστήματος που καθορίζει και ελέγχει, και της μάζας που βιώνει την καθημερινότητα, δεν έχει ανάγκη από τον πολιτισμό. Η αποκλειστική ενασχόληση με το σήμερα και το αύριο, είναι το επόμενο στάδιο μιας γραμμικής γενίκευσης της ιδέας του παρόντος δίχως την ανάγκη της ύπαρξης του μέλλοντος. Η καθημερινότητα έχει απλώς παχύνει το παρόν για να μην έχει να ασχοληθεί ούτε με το παρελθόν ούτε με το μέλλον. Έτσι το παρόν λειτουργεί ως ένα απορροφητικό πεδίο λήθης. Συνεπώς ο πολιτισμός δεν μπορεί ν’ ανήκει σε αυτό το κοινωνικό παρόν. Αυτό όμως δεν δηλώνει ότι δεν είναι μια αξιόλογη οντότητα σ’ ένα ευρύτερο πλαίσιο. Απλώς οι κοινωνικοί περιορισμοί δεν επιτρέπουν την ανάπτυξη του πολιτισμού. Το παράδοξο βέβαια είναι ότι ο πολιτισμός υπάρχει ανεξάρτητα από αυτό το πλαίσιο. Ο πολιτισμός δεν παράγεται από την κοινωνία, ούτε από το σύστημα ενεργά ούτε απο τη μάζα παθητικά. Ο πολιτισμός εμφανίζεται ως ένα ενδιάμεσο στοιχείο της ανθρωπότητας και με αυτήν την έννοια είναι λιγότερο αφαιρετικός. Από την άλλη δεν παράγεται ούτε από μία μορφή ελιτισμού. Οι μοναδικότητες που μπορεί να είναι εφήμερες στο μάγμα του Καστοριάδη αφήνουν ένα έργο, το οποίο δεν είναι αναγκαστικά εφήμερο. Και αυτό από την τοπική δράση επηρεάζει ως ένα σημείο την εξέλιξη και τον καθορισμό ενός στοιχείου που ανήκει στην οντότητα που ονομάζουμε πολιτισμό. Επανέρχεται λοιπόν η ρομποτική νοοτροπία του Brooks όπου αυτήν τη φορά τα μοναδιαία στοιχεία ανήκουν πια σε μια αφαιρετική ομάδα ή μάλλον υπερομάδα που έχει μια καταλυτική δράση μόνο και μόνο ως ολότητα. Η κάθε μοναδικότητα δεν αντέχει το βάρος του πολιτισμού, η ομάδα τους όμως μπορεί να το καταφέρει. Είμαστε λοιπόν σε ένα συλλογικό πλαίσιο που δεν ενσωματώνει κάθε στοιχείο αλλά το οποίο μέσα από ένα δίκτυο δράσεων προκαλεί μια συνολική αλλαγή. Με αυτόν τον τρόπο μπορούμε να επινοήσουμε πιο δυναμικά και επιπλέον στρατηγικά την έννοια του πολιτισμού. Δεν είναι πια ένα άχρηστο κοινωνιολογικό σύμπλεγμα, είναι πολύπλοκο δίκτυο που δημιουργείται από μαγματικές κινήσεις των εφήμερων μοναδικοτήτων και γι’ αυτόν τον λόγο είναι πιο ευάλωτη από την έννοια της ανθρωπότητας.