Ενώ η Ελλάδα έζησε και ζει το προσφυγικό ζήτημα, για ιστορικούς λόγους και κατά κάποιο τρόπο αντικειμενικούς με την έννοια της μη εξάρτησης από εσωτερικές συνθήκες, τα προβλήματα παραμένουν διαχρονικά. Ενώ το διαχρονικό στοιχείο είναι χαρακτηριστικό του ελληνικού πολιτισμού, το κοινωνικό πλαίσιο παραμένει αδιάλλακτο. Με τη μικρασιατική καταστροφή η Ελλάδα γνώρισε το πρώτο μαζικό προσφυγικό κίνημα. Η αντιμετώπισή της ήταν σκληρή και σπάνια ανθρώπινη ακόμη και για εθνικούς λόγους. Και γνωρίζουμε από ιστορικά έγγραφα και μαρτυρίες που βρίσκουμε ακόμα και στη λογοτεχνία, ότι οι Έλληνες αποκαλούσαν Τούρκους τους Έλληνες της Ανατολής. Όμως όποιος ξεχνά το παρελθόν είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει. Και ο Πόντος και η Σμύρνη αλλά και η Κωνσταντινούπολη αποτελούν ανοιχτές πληγές για την ιστορία μας. Και κάθε εικόνα που μας θυμίζει εκείνη την εποχή μέσω της λεηλασίας, είναι μια καινούργια λαβωματιά. Όμως η ελληνική πραγματικότητα και το παρόν δεν δημιουργούν ένα νέο μέλλον. Διότι ακόμα και αν μας αγγίζουν οι πληγές του παρελθόντος, η καθημερινότητα του παρόντος αφοπλίζει τη μνήμη μας και επανέρχονται μέσα μας αντανακλαστικά που λάβωσαν την πατρίδα μας. Κι εμείς ως Έλληνες είμαστε μια πολλαπλότητα που εξηγείται και από το φαινόμενο της διασποράς. Συνεπώς θα έπρεπε να έχουμε μια διαφορετική αντιμετώπιση του προβλήματος. Διότι το προσφυγικό στοιχείο δεν αποτελεί ένα πρόβλημα για τον ελληνισμό αλλά το χαρακτηριστικό του. Δεν μπορούμε να γράψουμε επίσημα έγγραφα του τύπου: «Η Πατρίδα σάς καλεί για τη μόνιμη εγκατάσταση στην Ελλάδα και εξασφαλίζει στέγη και εργασία.» και από την άλλη να μην ανταποκρινόμαστε στις ανάγκες των προσφύγων. Τα πράγματα δεν είναι το αποτέλεσμα μιας συνειδητής γενοκτονίας εκ μέρους της Τουρκίας. Δεν είναι πρόκληση μα πρόσκληση. Εμείς που παλεύουμε για την αναγνώριση του παρελθόντος πρέπει να αναγνωρίσουμε και το παρόν. Ξέρουμε ποιος είναι ο στόχος μας όταν ασχολούμαστε με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Και η ανθρώπινη αξία είναι μοναδική. Συνεπώς όλους αυτούς που ονομάζουμε πρόσφυγες πρέπει να τους ενσωματώσουμε στην ελληνική μας αντίληψη ως στοιχείο που μας εμπλουτίζει. Οι πρόσφυγες με τη διαφορετικότητά τους αλλά και με τις παραδόσεις τους, λειτουργούν όχι μόνο ως ανθρώπινο υλικό αλλά και ως κύριος παράγοντας. Η αξιοπρέπεια μας είναι και αυτή των προσφύγων όταν ξεριζώθηκαν μα και όταν τους καλέσαμε. Δεν είναι μόνο άτομα, δεν είναι μόνο ψήφοι, ούτε ανώνυμοι. Οι πρόσφυγες είναι το εγώ μας. Είναι το ανθρώπινο στοιχείο που δεν συμβιβάζεται με το κοινωνικό πλαίσιο, που θέλει να τα ταξινομήσει όλα. Είναι πιο σημαντική η αξία παρά η τάξη. Δεν είναι όλα μόνο κοινωνικές τάξεις, υπάρχει και η ανθρώπινη αξία. Αυτό μας υπενθυμίζει ο προσφυγικός προβληματισμός και κάθε πρόσφυγας.