369 - Στοχασμοί σχετικά με τη φύση του σύγχρονου πολέμου

Ν. Λυγερός
Μετάφραση από τα αγγλικά από την Αθηνά Κεχαγιά

Στην αναζήτηση για αποφασιστικές μάχες, ο πόλεμος θεωρείται μόνο ως μια μοναδικότητα σε μια πολιτική σύγκρουση. Ωστόσο, έχει πάντα μια ισχυρή επιρροή επάνω της. Εντός του πλαισίου της διαλεκτικής σκέψης, χωρίς κανέναν στρατηγικό δογματισμό, θα πρέπει να επισημανθεί ότι κάθε εποχή έχει την τάση να δημιουργεί το δικό της στρατηγικό δόγμα και οι πόλεμοι αντανακλούν τις κοινωνίες που τους εφαρμόζουν. Για να το θέσουμε απλά, ακόμη κι αν το γεγονός αυτό καθαυτό είναι συγκλονιστικό για τους αμύητους, είναι μια λογική επέκταση των αρχών του Clausewitz, ο οποίος θεωρεί, μεταξύ άλλων, ότι η πολιτική βούληση είναι το απόλυτο τέλος, ο πόλεμος είναι το μέσον, και το μέσον δεν θα μπορούσε ποτέ να εννοηθεί χωρίς το τέλος. Με άλλα λόγια, ο πόλεμος είναι ένα βασικό ζήτημα στην εξωτερική πολιτική των εθνών, σε αντίθεση με ό,τι ισχυρίζεται η διπλωματία τους.
Διότι, ακόμη και αν ο πόλεμος χρησιμοποιείται μόνο ως αποτρεπτικό μέσον κατά τη διάρκεια διαπραγματεύσεων, εξακολουθεί να αποτελεί μια δυναμική πίεση.
Επιπλέον, μας επιτρέπει να κινήσουμε τις διαπραγματεύσεις από θέση ισχύος, εφόσον έχει επίσης έμμεσο αντίκτυπο, που εκτείνεται ακόμη και κατά τις περιόδους ειρήνης. Και είναι για αυτήν του την επιρροή που ο πόλεμος είναι τόσο σημαντικός στην ανάλυσή μας.

Σε μαζικές δημοκρατίες, υπάρχει μια γενική συναίνεση, η οποία είναι στην πραγματικότητα κατασκευασμένη, ότι ο πόλεμος είναι μια κατάρα. Από αυτή την άποψη, ένας από τους αντικειμενικούς λόγους είναι η σημασία της προσπάθειας για τη σταθερότητα του συστήματος, προκειμένου να δημιουργειθεί τεχνητά μια αίσθηση ευτυχίας και ασφάλειας για τις μάζες. Έτσι, η στρατηγική, η οποία είναι εξ ορισμού ένα μέσο για την αντιστροφή των ρόλων μεταξύ σχυρών και αδυνάτων σε μια σύγκρουση, είναι ουσιαστικά απούσα από τη συνείδηση των μαζών. Το θέμα είναι να αποφευχθεί κάθε απόπειρα αόριστων ερεθισμάτων, αλλά και να πειστούν γενικότροπα τα αδύναμα μέρη για τις αδυναμίας τους και οι ισχυροί για την ισχύ τους. Όσον αφορά δε το σύστημα, η διατήρηση αυτού του τύπου του κατεστημένου είναι ένα είδος νίκης, ανευ μάχης. Παραταύτα, ο πόλεμος φαίνεται να είναι απαραίτητο στοιχείο στα πλαίσια μιας δυναμικής εξωτερικής πολιτικής.

Για να επιλύσουν αυτό το φαινομενικά παράδοξο το οποίο βασίζεται στην αρνητική και ουσιαστική φύση του πολέμου, οι σύγχρονες κοινωνίες έχουν την τάση να μειώνουν δραστικά την διάρκεια της φαινομενικής σύγκρουσης, αυξάνοντας την ένταση του πλήγματος και του πυρός. Με τον τρόπο αυτό, με τις μάζες τους να μην το αντιλαμβάνονται καν, η επινόηση του Blitzkrieg φτάνει στα άκρα της. Σε αυτό το θέμα, είναι ενδιαφέρον να σημειωθεί, ότι οι μαζικές δημοκρατίες, οι οποίες γεννήθηκαν σε παγκόσμιο επίπεδο μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, έχοντας σβήσει από το χάρτη τον κοινό εχθρό τους, χρησιμοποιούν με τη σειρά τους την ίδια τακτική, που είχε ως αποτέλεσμα λαμπρές νίκες για τον εχθρό, προκειμένου να εγκαθιδρύσουν και να διατηρήσουν την παγκόσμια εξουσία τους. Μια διαφορετική μέθοδος για να ερμηνευτεί η εξέλιξη του πολέμου σε μαζικές δημοκρατίες συνίσταται στη διερεύνηση της έννοιας της μάχης.

Παραδοσιακά, ο πόλεμος έχει θεωρηθεί ως ένα σύνολο αποφασιστικών μαχών που καθιστούν δυνατόν να εξασφαλιστεί μια επαρκώς σταθερή αναλογία δύναμης.
Ως εκ τούτου, η μάχη δεν είναι αρκετή ώστε να κερδηθεί ο πόλεμος, και σχετικά με αυτή την άποψη, υπάρχουν κάποιες γνωστές παροιμίες. Παρ’ όλα αυτά, με την εξέλιξη της έννοιας της μάχης, η οποία μπορεί να είναι μαζική στην αναζήτηση μιας αποτελεσματικής και αποδοτικής καταστροφής αφενός, και με τη μείωση της διάρκειας του πολέμου, με την αυστηρά στρατιωτική έννοια του όρου αφεταίρου, οι δύο έννοιες συγκλίνουν σημαντικά, στο βαθμό που θα μπορούσαμε να αναλύσουμε την τέχνη του πραγματικού πολέμου ως κυρίαρχου της μάχης. Διότι, η σύγκρουση, στην αυστηρά στρατιωτική έννοιά της, μειώνεται στην απλούστερη έκφραση της, δηλαδή, μαζική επίθεση, μικρής διάρκειας. Έπομένως, ο πόλεμος έχει καταστεί μια τεράστια μάχη σε μια δυναμική εξωτερική πολιτική. Δεν είναι πλέον μια ορατή επέκταση, αλλά μια κατανομή της οποίας οι συνέπειες είναι τεράστιες, αν και η αιτία δεν είναι πραγματικά ορατή. Ο πόλεμος είναι ένα σημείο μοναδικότητας στο πολιτικό πεδίο μάχης. Ωστόσο, θα ήταν ένα σοβαρό λάθος να θεωρηθεί ως μια μικρή λεπτομέρεια, διότι τέτοιου είδους θέματα είναι εκείνα που χαρακτηρίζουν τη δομή του πολιτικού συστήματος.