296 - Αποτροπή: μια εικονική στρατηγική της πραγματικής απόδοσης

Ν. Λυγερός
Μετάφραση από τα αγγλικά από την Αθηνά Κεχαγιά

Από μια αυστηρώς επιχειρηματολογική άποψη, η αποτροπή είναι ένα ρητορικό σχήμα που βασίζεται σε διαλεκτικά στοιχεία. Λειτουργεί εικονικά για να λάβει πραγματικές επιπτώσεις. Με αυτόν τον τρόπο, είναι ένα διανοητικό μοντέλο, όπως ορίσαμε αυτήν την έκφραση σε ένα προηγούμενο άρθρο. Από την ίδια τη σύλληψη της, λειτουργεί σε ένα ψυχολογικό μητρώο. Ο στόχος της είναι ουσιαστικά αρνητικός, με στόχο την εξουδετέρωση της δράση του αντιπάλου πριν από την έναρξη της. Και το όλο πρόβλημα είναι εκεί!
Πώς η αποτροπή, να πείσει τον αντίπαλο για τη ματαιότητα, ακόμη και την όχληση της δράσης, πριν αυτή καν επιτευχθεί; Μόνο η αποτυχία της αποτροπής είναι ταυτόσημη με την πραγματικότητα, η φύση της ανήκει στην εικονικότητα.
Mε την παραδοσιακή έννοια, η αποτροπή είναι μακρόχρονη, υπάρχουσα ήδη στην έκφραση “Si vis pacem, para bellum,” ή “αν θέλεις ειρήνη, ετοιμάσου για πόλεμο” , ωστόσο πήρε την πραγματική της διάσταση μόνο κατά την πυρηνική εποχή.
Το πυρηνικό όπλο, φυσικά, ως ένα όπλο μαζικής καταστροφής, δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί με έναν κλασικό τρόπο σε μια σύγκρουση, ή τουλάχιστον στην παραδοσιακή του εκδοχή. Πράγματι, δεν είναι απίθανο ότι χρησιμοποιείται ως όπλο επίθεσης σε τοπικό επίπεδο. Και το πλαίσιο της αποτροπής είναι το πλέον κατάλληλο για αυτό το είδος του όπλου. Στην πραγματικότητα, δεν απαιτείται η άμεση χρήση της (επίπτωση), αλλά πρωτίστως και κυρίως, η ύπαρξής της (πανταχού παρουσία). Έτσι, μέσω του πυρηνικού όπλου, η αποτροπή έχει γίνει μια παγκόσμια στρατηγική λειτουργία. Η πυρηνική αποτροπή, τώρα ένα αρχέτυπο, περιλαμβάνει τεχνικά, ψυχολογικά και πολιτιστικά στοιχεία. Είναι η αιχμή του δόρατος μιας στρατιωτικής σύλληψης η οποία οργανώνεται γύρω από αυτό. Παρά τη σημασία της, δεν είναι μοναδική σε λειτουργίες, ούτε άκαμπτη ως έννοια. Η πολυμορφία της έχει εκφραστεί από τα κράτη, σύμφωνα με τους στόχους τους και το περιβάλλον.
Έτσι, οι Ηνωμένες Πολιτείες, απομονώνουν δύο ουσιώδεις μορφές της αποτροπής: την αποτροπή της τιμωρίας, επικαλούμενες την απειλή αντιποίνων, και την αποτροπή από την άρνηση, αυξάνοντας το επίπεδο των δυνάμεων, προκειμένου να αποτρέψουν τον αντίπαλο να εμπλακεί σε μια στρατηγική των μέσων.
Στη Γαλλία, οι Gallois και Poirier, ενάντια στις ιδέες του Aron, σκέφτηκαν τα περί της αναλογικής αποτροπής, γνωστής ως: “ο αδύναμος αντιμετωπίζει τον ισχυρό”.
Αυτό το δόγμα έχει αξία, μόνο εάν οι ζημιές που προκλήθηκαν στον εχθρό υπερβαίνουν την αξία των διακυβεύσεων. Σε αυτή την περίπτωση, η δράση ενός δυνητικά ισχυρότερου αντιπάλου μπορεί να εξουδετερωθεί. Έπομένως, είναι μία άποψη, η οποία δεν βασίζεται στην ποσότητα των όπλων, αλλά στην ποιότητα των στόχων που στοχοποιούνται με αντίποινα. Έτσι, χρειάζεται κάποια ικανότητα γνωστή ως δεύτερη κρούση, δηλαδή κάποιους πόρους, ανεξέλεγκτους από την όπια προληπτική δύναμη. Μία από τις απτές της επιδόσεις είναι η αμερικανική σύλληψη MAD (Αμοιβαία Εξασφαλισμένη Καταστροφή) που χρησιμοποιήθηκε με την γνωστή επιτυχία κατά της πρώην Σοβιετικής Ένωσης. Η ομάδα του Mc Namara παρουσίασε επίσης την έννοια της ευέλικτης ανταπόκρισης, που μπορεί να εφαρμόσει την υπεράσπιση ενός κράτους, σε εκείνη των Συμμάχων, μέσω της ευέλικτης ανταπόκρισής της. Από μια γνωστική άποψη, αυτές οι διαφορετικές μορφές είναι όμοιες με αυτές στο σκάκι, συγκεντρώνοντας βασικά σημεία της στρατηγικής. Αυτή η αποτροπή ισοδυναμεί με ακυρότητα.
Έπομένως, το ΠΑΤ είναι μια αναλογική αποτροπή, η επανάληψη των κινήσεων όπως στην επινόηση MAD, και η μηδενική τοποθέτηση, όπως και αυτή καθαυτή η στρατηγική αποτροπής. Έτσι, οι προηγούμενες κινήσεις αντιπροσωπεύουν με τον δικό τους τρόπο τα διαθέσιμα τεχνικά μέσα για την εξουδετέρωση της επίθεσης του αντιπάλου και πάνω απ’ όλα την απόδειξη της ματαιότητάς της. Οι πόροι είναι ορατοί, δεν είναι στρατηγικοί. Όσον αφορά την αποτροπή, ένα βασικό στοιχείο για την αποτελεσματικότητά της, παραμένει η πληροφόρηση προς τον αντίπαλο σχετικά με τους πόρους. Διότι η πραγματικότητα της, που οδηγεί στη συλλογιστική με μεταπληροφορίες που δεν μπορούν να εφαρμοστούν, ή που μπορεί να οδηγήσουν, όχι μόνο σε Status quo, αλλά μερικές φορές σε ένα δυσμενές τέλος, είναι ένα εικονικό στοιχείο εξουδετέρωσης του πραγματικού.
Η αποτροπή αποδεικνύει ότι, ο έλεγχος της εικονικής πραγματικότητας εντός μιας ψυχικής θεωρίας, είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος για να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα.