2896 - Από την πολιτική ανεξαρτησία στη γεωπολιτική συμμαχία

N. Lygeros

Όταν εξετάζουμε τη θέση της Κύπρου μέσα στην Ανατολική Μεσόγειο, δεν μπορούμε να μην αντιληφθούμε το εξής παράδοξο. Ενώ η Κύπρος παραμένει μερικώς κατεχόμενη, δεν υπάρχει ουσιαστικά καμιά γεωστρατηγική κίνηση. Αυτό το φαινόμενο εξηγείται βέβαια με την ύπαρξη των εγγυητριών δυνάμεων που με το αδρανειακό τους σύστημα προσπαθούν να αφοπλίσουν κάθε κίνηση που θα είχε τη δυνατότητα να ενοχλήσει την τωρινή ισορροπία. Το πρόβλημα είναι ότι αυτή η ισορροπία δεν αποτελεί ένα ευσταθές σύστημα, πράγμα το οποίο μετατρέπεται σε κρίσιμο σημείο για την περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Η πολιτική ανεξαρτησία της Κύπρου, με τη Συνθήκη Ζυρίχης-Λονδίνου δεν μπόρεσε να μετατραπεί σε γεωστρατηγική ανεξαρτησία. Και η εισβολή του 1974, με την κατοχή που συνεχίζεται, ενίσχυσε άμεσα την ανυπαρξία μίας γεωστρατηγικής. Αυτό όμως δεν σημαίνει αναπόφευκτα ότι ένα μικρό νησί σαν την Κύπρο δεν μπορεί να έχει μία μεγάλη στρατηγική εμβέλειας. Η μη ύπαρξη πολεμικών κινήσεων αναγκάζει την ύπαρξη κινήσεων σε γεωπολιτικό επίπεδο. Διότι πρέπει η Κύπρος να περάσει από το στάδιο της πολιτικής ανεξαρτησίας στο στάδιο της γεωπολιτικής συμμαχίας. Ένα πρώτο και αποφασιστικό βήμα προς αυτήν την κατεύθυνση επιτύχαμε με την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στη συνέχεια, η ανάπτυξη των σχέσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο με τις διακλαδώσεις που επιτρέπονται, έδωσε την ευκαιρία στην Κύπρο να ανασυγκροτηθεί ουσιαστικά στον τομέα των διεθνών σχέσεων. Ως πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης μπορεί επιτέλους να συμπράξει συμβάσεις και σε αμυντικό και σε επιθετικό επίπεδο. Το νέο πλαίσιο αυξάνει τη γεωπολιτική αξία της Κύπρου και προετοιμάζει ένα γεωστρατηγικό πεδίο που συνδυάζεται με τους ενεργειακούς αγωγούς και κόμβους. Το παράδοξο με την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι ότι της προσφέρει περισσότερες δυνατότητες για την ανεξαρτητοποίησή της. Η ανάπτυξη πολυκλαδικών σχέσεων μέσα από τολμηρές κινήσεις αποδεικνύει την εξωστρεφή ζωτικότητα της Κύπρου. Ακόμα και οι ανθρωπιστικές αποστολές που έγιναν με αφορμή την εμπόλεμη κατάσταση στο Λίβανο, έδειξαν πρακτικά και αποτελεσματικά τη δομή της κυπριακής εφοδιαστικής αλυσίδας της Κύπρου. Επιπλέον, οι τουρκικές αμφισβητήσεις όσον αφορά τη ζώνη αποκλειστικότητας, δεν είναι επιθετικές πρωτοβουλίες, αλλά παθητικές ανταποκρίσεις που δεν μπορούν να μη δείξουν την αγανάκτηση μεν και την ανικανότητα δε του βαθέος κράτους όταν οι κινήσεις γίνονται μέσα στο πλαίσιο του διεθνούς δικαίου. Η Τουρκία δεν έχει συνηθίσει να αντιμετωπίζει την Κύπρο όταν είναι απελευθερωμένη από τη βρετανική της μονοπωλιακή σχέση, ειδικά όταν συνδυάζεται με ανάλογες γαλλικές και γερμανικές κινήσεις. Και οι γεωπολιτικές συμμαχίες λειτουργούν αναδραστικά στην πολιτική ανεξαρτησία της Κύπρου και διαμορφώνουν μια εσωτερική πίεση για μια δίκαιη και βιώσιμη λύση του Κυπριακού.